Γράφει ο Ν. Μπρουσκέλης
Πριν από χρόνια, με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας η 15η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως η «Ευρωπαϊκή Ημέρα κατά του Καρκίνου του Προστάτη». Σκοπός αυτής της κίνησης ήταν η εκτενέστερη ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με το θέμα.
Επιδημιολογικά δεδομένα, αιτιολογία και πρόληψη
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο κοινός καρκίνος στους άνδρες, η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου στους άνδρες και είναι η νόσος η οποία ευθύνεται για χιλιάδες θανάτους ετησίως.
Ο κλινικός καρκίνος είναι συχνότερος στους αφρο-αμερικάνους, λιγότερο συχνός στους λευκούς και ακόμα σπανιότερος στους ασιάτες ενώ νεκροτομικά η επίπτωση της νόσου είναι παρόμοια.
Θεωρείται ότι λιγότεροι από 10% των ασθενών θα καταλήξουν από τη νόσο στα 5 έτη από τη διάγνωση. Μεταξύ 1989 και 1992 η επίπτωση της νόσου αυξήθηκε, πιθανώς λόγω της χρήσης του PSA. Μεταξύ 1992 και 1996, οι θάνατοι από τη νόσο μειώθηκαν κατά 2,5% ανά έτος, λόγω εγκυρότερης διάγνωσης και ριζικής θεραπείας. 85000 νέες περιπτώσεις ανά έτος στην Ευρώπη. Ευθύνεται για το 9% των θανάτων από καρκίνο στους άνδρες (45000 θάνατοι ανά έτος), ενώ η επίπτωση της νόσου είναι στο 10% στις ηλικίες 50-60 ετών και στο 80% στις ηλικίες 80-90 ετών. Αν και αποτελεί τον συχνότερα ανευρισκόμενο όγκο νεκροτομικά, τελικά μόνο στο 1/5 ως 1/3 των περιπτώσεων ανευρίσκεται και αντιμετωπίζεται.
Ο καρκίνος του προστάτη προέρχεται από τον συνδυασμό πολλών παραγόντων που διαπλέκονται με έναν αδιευκρίνιστο τρόπο μεταξύ τους. Φαίνεται λοιπόν ότι ρόλο διαδραματίζουν η ηλικία, η φυλή – εθνότητες, διάφοροι γενετικοί και κληρονομικοί παράγοντες , ορμόνες, αυξητικοί παράγοντες, το περιβάλλον, η διατροφή – βάρος.
Οι παρατηρήσεις που έχουμε δείχνουν ότι τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του προστάτη υπάρχουν στην Ασία (Ιαπωνία – Κίνα) και τα υψηλότερα στις ΗΠΑ, Δυτ. Ευρώπη, Αυστραλία.
Φαίνεται ότι οι διαφορές στην δίαιτα και στον τρόπο ζωής μεταξύ των γεωγραφικών αυτών περιοχών παίζουν ρόλο και αυτά στην προδιάθεση για την ανάπτυξη της νόσου.
Η μεγάλη συσχέτιση καρκίνου του προστάτη και μεγάλης καταναλώσεως –per capita- λίπους, κόκκινου κρέατος, γαλακτοκομικών, και τέλος οι στατιστικές, ότι «η δεύτερη γενιά μεταναστών από την Ιαπωνία στην Αμερική έχει τουλάχιστον 9 φορές περισσότερες πιθανότητες για ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη», δείχνουν σαφή συσχέτιση του «δυτικού» τρόπου ζωής και διατροφής με την ανάπτυξη της νόσου.
Ο Οικογενής (Familial) Προστατικός καρκίνος:
1.Άνδρες με πατέρα ή αδελφό με CaP έχουν τουλάχιστον διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο
2. Άνδρες με συγγενείς 1ου ή και 2ου βαθμού δύο ή και τρεις που πάσχουν από καρκίνο προστάτη, έχουν από 5 έως 11 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο, 3. Και μάλιστα ο κίνδυνος είναι αυξημένος σε άτομα <55 ετών
4. Ο κίνδυνος είναι ανεξάρτητος εθνικότητος ή φυλή,
5. Τέλος, ο έχων αδελφό προσβληθέντα από καρκίνο του προστάτη ευρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από το να έχει πατέρα με CaP.
Σύγχρονη Πρόληψη του Προστατικού Καρκίνου
Ο προστατικός καρκίνος προσφέρει μια μοναδική σειρά ευκαιριών για προσπάθεια μειώσεως της νοσηρότητας μέσω της Πρόληψης (chemoprevention) γιατί:
1. Αποτελεί σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα (κίνδυνος εφ’όρου ζωής 16,3%) (κίνδυνος θανάτου 3,5 -4,3%)
2. Έχει μεγάλη χρονικά φυσική εξέλιξη με μακρά προκαρκινική περίοδο
Έτσι υπάρχουν 2 στρατηγικές:
Α. Καθυστέρηση στην Κλινική του ανάπτυξη (Public health benefit)
Β. Mείωση του βαθμού νοσηρότητος (Risk reduction)
Έτσι έχει αναπτυχθεί μια σειρά των κυρίων παραγόντων που απεδείχθησαν ωφέλιμοι στην πρόληψη του CAP, όπως τα Φυτοοιστρογόνα (Σόγια – Ισοφλαβόνες), η μεγαλύτερη κατανάλωση από λαχανικά – Τομάτα – Λυκοπένη, η Βιταμίνη Ε, η τοκοφερόλη α, β, γ, το σελήνιο και το πράσινο τσάι.
Οι διαιτητικοί και διατροφικοί παράγοντες που αναφέρθηκαν αποτελούν σημερινούς και μελλοντικούς στόχους σ’ ό,τι αφορά την πρόληψη από τον καρκίνο του προστάτη. Είναι βέβαιο όμως ότι χρειάζεται όμως μεγαλύτερη έρευνα.
Χρήσιμο όμως είναι, να τονίσουμε τα ευεργετήματα από την μεγαλύτερη πρόσληψη λυκοπένης, σεληνίου, Vit Ε και αντιοξειδωτικών με αντίστοιχη μείωση κρέατος – γαλακτοκομικών, όχι μόνο για την πρόληψη της νόσου, αλλά και για μείωση της εξέλιξης αυτής σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη.
*Ο Νίκος Μπρουσκέλης είναι Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος, επ. Συνεργάτης Γ’ Ουρολογικης Κλινικής Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης