* γράφει η Έλενα Δανάλη
Η νέα χρονιά ξεκινάει με προβλέψεις για νέες αυξήσεις στις τιμές τροφίμων που έρχονται να προστεθούν στις αυξήσεις των τελευταίων μηνών και αποδίδονται αποκλειστικά στον πόλεμο που ξεκίνησε η Ρωσία στην Ουκρανία.
Προφανώς ο πόλεμος επηρέασε τον αγροδιατροφικό τομέα (παραγωγή, διακίνηση, κόστη παραγωγής, τιμές τροφίμων) όμως η ρίζα του προβλήματος δεν βρίσκεται εκεί, αλλά στους παραλογισμούς, τις αδικίες και τα χρόνια συσσωρευμένα προβλήματα του αγροδιατροφικού τομέα τα οποία δεν λύνονται με πολιτικές market pass!
Οι ανακοινώσεις για market pass ακολουθούν τη λογική των επιδοτήσεων και εξαρτήσεων που οδήγησαν τον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα στο σημερινό του αδιέξοδο, δεν αποτρέπουν τη χρηµατοοικονοµική κερδοσκοπία και φυσικά δεν εγγυώνται ούτε άμεση ούτε μακροπρόθεσμη εξασφάλιση του δικαιώµατος μας σε επαρκή και θρεπτική τροφή σε προσιτές τιμές για όλους.
Το διατροφικό μας σύστημα βρίσκεται σε λάθος χέρια: στα χέρια λίγων μεγάλων εταιρειών βιομηχανοποιημένης γεωργίας που ενδιαφέρονται μόνο για το δικό τους κέρδος, χρησιμοποιούν κάθε αναταραχή για να ταίζουν φόβο και πουλάνε εδώ και χρόνια μία ψευδή αίσθηση ασφάλειας.
Όλα αυτά δεν είναι καινούργια. Ήδη από το 2020, πολύ πριν ξεκινήσει η Ρωσία τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Greenpeace είχε δημοσιεύσει Έκθεση με τίτλο «Ψευδής Αίσθηση Ασφάλειας» (πρωτοδημοσιεύθηκε στα αγγλικά) αναδεικνύοντας την ευαλωτότητα του ευρωπαϊκού (άρα και ελληνικού!) αγροδιατροφικού συστήματος, που παράγει μεγάλες ποσότητες από λάθος προϊόντα, στερείται ανθεκτικότητας, δεν μπορεί να θρέψει τους ανθρώπους στα εδάφη της και δεν διασφαλίζει διατροφική κυριαρχία.
Τι σημαίνει διατροφική κυριαρχία
Σημαίνει ότι εμείς, αγρότες και καταναλωτές, και όχι εταιρείες, ελέγχουμε τη διατροφική αλυσίδα. Σημαίνει ότι ξαναγινόμαστε κύριοι της διατροφής μας.
Αυτή τη στιγμή μια χούφτα μεγάλων εταιρειών ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του διατροφικού μας συστήματος. Σήμερα, παγκοσμίως, ανάμεσα στους 570 εκατομμύρια παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και τους 7,2 δισεκατομμύρια καταναλωτών, υπάρχουν μόλις 4 έμποροι διακινητές αγροτικών προϊόντων που ελέγχουν το 75% του εμπορίου βασικών προϊόντων (ADM, Bunge, Cargill και Dreyfus).
Αυτού του είδους ο εταιρικός έλεγχος συνεπάγεται ότι η διανομή των τροφίμων γίνεται με γνώμονα το μεγαλύτερο κέρδος και όχι την πρόθεση να διασφαλιστεί για όλους μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή.Σημαίνει ότι τα τρόφιμα διανέμονται βάσει της ικανότητας μας να πληρώνουμε, αντί βάσει των διατροφικών ή οικολογικών αναγκών. Σημαίνει επίσης ότι σε κάθε μας γεύμα περιλαμβάνονται και οι αποφάσεις των εταιρειών για την τροφή μας όπως και η αδιαφορία των πολιτικών να την προστατεύσουν.
Η διατροφική κυριαρχία αποτελεί την πρώτη από τις επτά συνολικά αρχές βιώσιμης γεωργίας που η Greenpeace θεωρεί ότι πρέπει να γίνουν το εστιακό σημείο των αλλαγών που χρειάζεται να κάνουμε στο σύστημα της διατροφής μας.
Στην ουσία πρόκειται για δικαίωμα
Η διατροφική κυριαρχία αφορά το δικαίωμα των ανθρώπων να ορίζουν τα δικά τους διατροφικά συστήματα, αναγνωρίζοντας ότι χρειαζόμαστε βιώσιμα αγροκτήματα μικρής κλίμακας και χαμηλής έντασης, και δυναμικές τοπικές οικονομίες με ποικιλία θέσεων εργασίας προκειμένου να επιτευχθεί ένα διατροφικό σύστημα που να είναι υγιές για τους ανθρώπους και τον πλανήτη και ανθεκτικό στις αναταραχές και τις διεθνείς κρίσεις.
Η διατροφική κυριαρχία διαφέρει από την επισιτιστική ασφάλεια, η οποία σχετίζεται μόνο με την πρόσβαση σε τρόφιμα και ορισμένες φορές περιλαμβάνει έως και την επισιτιστική βοήθεια. Αν και οι διεθνείς προσπάθειες ανάπτυξης για την προαγωγή της επισιτιστικής ασφάλειας μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση της πείνας, είναι ανεπαρκείς γιατί δεν κάνουν τίποτα για να αντιμετωπίσουν τις ανισότητες και τις ανισορροπίες στο συσχετισμό δυνάμεων που υπάρχουν στο διατροφικό σύστημα, οι οποίες επιτρέπουν στις εταιρείες να αποκομίζουν το μέγιστο δυνατό κέρδος τόσο από τους παραγωγούς όσο και από τους καταναλωτές.
Η διατροφική κυριαρχία επίσης διαφέρει από τη διατροφική αυτάρκεια. Ο στόχος δεν είναι να παράγονται τα πάντα εγχώρια και να παύσουν όλες τις διεθνείς συναλλαγές, γιατί αυτό δεν είναι πάντα οικολογικά ορθό ή κοινωνικά βιώσιμο. Ένα σημαντικό συστατικό στοιχείο της διατροφικής κυριαρχίας είναι η επανατοπικοποίηση των διατροφικών συστημάτων μας προκειμένου να σταματήσει η παραγωγή με στόχο τις εξαγωγές, να γίνεται βιώσιμη παραγωγή τροφίμων και να υποστηρίζονται δυναμικές τοπικές οικονομίες.
Τι μπορεί και πρέπει να γίνει
Τα καλά νέα είναι ότι ένα διαφορετικό αγροδιατροφικό σύστημα είναι εφικτό, αρκεί να ληφθούν επειγόντως οι πολιτικές αποφάσεις που το αναδιαμορφώνουν και που βάζουν στο επίκεντρο την εξασφάλιση υγιεινής, ισορροπημένης διατροφής σε προσιτές τιμές για ολους αντί την αύξηση του κέρδους των εταιρειών εμπορίας και διακίνησης τροφής.
Η Greenpeace έχει δημοσιεύσει τεσσερις προτάσεις – άξονες προτεραιότητας για την αναδιαμόρφωση της ελληνικής γεωργίας που βασίζονται στηνενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, την προώθηση της μεσογειακής διατροφής (όσπρια, φρούτα και λαχανικά, διεθνώς αναγνωρισμένα ως η καλύτερη δίαιτα για ανθρώπους και πλανήτη) και σταδιακή απεξάρτηση της γεωργίας από στρατηγικές εξαρτήσεις (κατά προτεραιότητα εξαρτήσεις που βρίσκονται στο επίκεντρο των κρίσεων, όπως οι ζωοτροφές και τα λιπάσματα).
Μαζί με χιλιάδες πολίτες που παίρνουν θέση, ζητάμε το φαγητό που αξίζουμε και τις πολιτικές αποφάσεις που δικαιούμαστε. Συγκεκριμένα ζητάμε:
- Από τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να ανακοινώσει επείγουσα διαμόρφωση, δημοσίευση και εφαρμογή ολοκληρωμένης εθνικής αγροδιατροφικής πολιτικής για δίκαιη, βιώσιμη και ανθεκτική ελληνική γεωργία που να ανταποκρίνεται στις κρίσεις, να ωφελεί πολίτες, παραγωγούς και περιβάλλον και να διασφαλίζει διατροφική κυριαρχία στη χώρα
- Από τα πολιτικά κόμματα της χώρας να αποδείξουν ότι πράγματι τοποθετούν τον αγροδιατροφικό τομέα στο επίκεντρο των πολιτικών τους με συγκεκριμένες προτάσεις για την ελληνική γεωργία και στόχους και προτεραιότητες υπέρ της υγείας και της διατροφής μας.
