Μια σειρά από αλλαγές προτείνεται να γίνουν στους Δήμους που σήμερα λειτουργούν με το πλαίσιο που καθορίζεται από τον «Καλλικράτη» στο τελικό πόρισμα της Επιτροπής για την αναθεώρηση του Θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών.
Οι αλλαγές αφορούν διάφορες πτυχές της λειτουργίας των Δήμων ως αυτή υφίσταται σήμερα – και είναι διαρθρωτικού, χωροταξικού και άλλου χαρακτήρα.
Ας δούμε ενδεικτικά μερικές από τις αλλαγές που προτείνονται (αφορούν εκλογικά, χωροταξικά κλπ):
– προτείνεται οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές προτείνεται να αποσυνδεθούν από τις ευρωεκλογές. Προτείνεται να διεξάγονται κάθε τέσσερα (4) – ή κάθε πέντε (5), αν επιλεγεί αυτή η λύση – χρόνια στο τέλος Οκτωβρίου ή αρχές Νοεμβρίου, όπως στο προηγούμενο καθεστώς (προ «Καλλικράτη»), και οι νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές θα αναλαμβάνουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου του επόμενου της διεξαγωγής των εκλογών έτους.
– προτείνεται να μειωθεί στα 17 έτη (όπως έγινε και για τις Εθνικές εκλογές) το όριο εκλογικής ενηλικότητας και να διατηρηθεί στα 18 έτη για τους Δημοτικούς/Περιφερειακούς Συμβούλους και στα 21 έτη για τον Δήμαρχο/Περιφερειάρχη το ηλικιακό όριο κτήσης του δικαιώματος του εκλέγεσθαι.
– προτείνεται η πλήρης κατάργηση της εσωτερικής διαίρεσης των Δήμων σε εκλογικές περιφέρειες και ενιαία εκλογή των δημοτικών συμβούλων σε όλη την έκταση του Δήμου.
– προτείνεται να διατηρηθεί η απαγόρευση κατάθεσης μεμονωμένων υποψηφιοτήτων, ταυτόχρονα όμως με εκτεταμένη αλλαγή και άμβλυνση των προϋποθέσεων έγκυρης κατάρτισης συνδυασμού,
-προτείνεται η κατάρτιση ενιαίου ψηφοδελτίου για όλο το Δήμο για κάθε συνδυασμό, χωρίς προϋποθέσεις υποψηφίων κ.λπ. ανά Δημοτική Ενότητα
– προτείνεται η καθιέρωση ελάχιστου αριθμού υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων ίσου με τον αριθμό των εδρών του Δημοτικού Συμβουλίου και μέγιστου αριθμού ίσου με τον αριθμό των εδρών +10%.
– προτείνεται η αποσύνδεση των συνδυασμών που μετέχουν στις εκλογές για το (κεντρικό) Δημοτικό Συμβούλιο από τους συνδυασμούς που καταρτίζονται σε κάθε Δημοτική Ενότητα για το Συμβούλιο της Δημοτικής Ενότητας και η αυτόνομη κατάρτιση συνδυασμών για κάθε Συμβούλιο Δημοτικής Ενότητας
Ειδικά όσον αφορά τις υφιστάμενες Δημοτικές Ενότητες:
– προτείνεται η κατάργηση των σημερινών δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων και η δημιουργία συμβουλίων στα όρια των σημερινών δημοτικών ενοτήτων, των πρώην δηλ. δήμων και κοινοτήτων που καταργήθηκαν και συν ενώθηκαν με τον Καλλικράτη, τα οποία θα ενισχυθούν με αποφασιστικές αρμοδιότητες. Οι δημοτικές και τοπικές κοινότητες παραμένουν μόνο ως γεωγραφικές έννοιες και ως επίπεδο οργάνωσης των αμεσοδημοκρατικών και συμμετοχικών διαδικασιών.
Η πρόταση είναι να υπάρχει ένα Συμβούλιο Δημοτικής Ενότητας και ο πρόεδρός της (που θα εκλέγεται από τα μέλη του Συμβουλίου), εκλεγμένοι ανεξάρτητα από κεντρικούς συνδυασμούς. Επίσης προτείνεται τα Συμβούλια αυτά να μην έχουν – όπως συμβαίνει τώρα με τα Συμβούλια και τους προέδρους των Δημοτικών ή των Τοπικών Κοινοτήτων – διακοσμητικό ρόλο (που τον έχουν βαφτίσει «αρμοδιότητες συμβουλευτικού και γνωμοδοτικού χαρακτήρα»), αλλά να αποκτήσουν και αποφασιστικές αρμοδιότητες όταν πρόκειται να εξεταστούν θέματα που θα αφορούν τις Δημοτικές Ενότητες (αρμοδιότητες που σήμερα τις έχει η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και η Οικονομική Επιτροπή των Δήμων).
Όσον δε αφορά τον τρόπο εκλογής των Δημοτικών Συμβουλίου, προτείνεται από την Επιτροπή η κατανομή του συνόλου των εδρών του Δημοτικού/ Περιφερειακού Συμβουλίου από τον πρώτο γύρο με το σύστημα της απλής αναλογικής μεταξύ των συνδυασμών, με βάση την «κλασική» μέθοδο της αναλογικής των υπολοίπων, όπως συμβαίνει σήμερα για τον 1ο γύρο.
– προτείνεται η αντικατάσταση της Επιτροπής Διαβούλευσης, από ένα Δημοτικό Κοινωνικό και Οικονομικό Συμβούλιο, στο οποίο θα μετέχουν οι εκπρόσωποι όλων των βασικών φορέων της περιοχής και το οποίο θα συνεδριάζει υποχρεωτικά σε τακτά και σύντομα χρονικά διαστήματα, εκφράζοντας γνώμη επί όλων των θεμάτων που απασχολούν την τοπική κοινωνία και το Δήμο, είτε αυτεπαγγέλτως είτε κατόπιν αιτήματος του Δήμου.
– προτείνεται η καθιέρωση αντιμισθίας για όλους τους Αντιδημάρχους, η οποία θα καταβάλλεται από το Δήμο και η επαναφορά της αποζημίωσης των αιρετών για τη συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων και των λοιπών συλλογικών οργάνων των Ο.Τ.Α.
– προτείνεται η διενέργεια τοπικών συνελεύσεων και σε μικρές (έως 5.000 κατοίκους) Δημοτικές Κοινότητες, η θεσμοποίηση των διαδικασιών της δημόσιας ηλεκτρονικής διαβούλευσης και της τοπικής δημοσκόπησης με ηλεκτρονικά μέσα.