Ετικέτα: Περισκόπηση λέξη της εβδομάδας

ποδηγετώ

ρ. μτβ. [ποδηγετείς… | ποδηγέτ-ησα, ούμαι, -ήθηκα, -ημένος]

κατευθύνω (κάποιον) προς την κατεύθυνση που ο ίδιος θέλω· τον ελέγχω (πνευματικά, ηθικά κλπ), τον καθοδηγώ: ο λαός συχνά ποδηγετείται από δημαγωγούς || σύγχρονοι σωτήρες και μεσσίες προσπαθούν να ποδηγετήσουν τις αφελείς και ανασφαλείς μάζες.

ΣΥΝ: χειραγωγώ, – ποδηγέτης (ο) (μτγν.), ποδηγέτηση (η) [1894], κ. ποδηγεσία (η) (μτγν) ΣΧΟΛ: Λ. Ηγούμαι

ΕΤΥΜ: < αρχ. ποδηγετῶ (- έω) < ποδ(ο) < (πούς, ποδός) + -ηγετῶ < ηγέτης

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 1433

Ορθοπραξία (η)

(χωρίς πληθυντ.) η ορθή πράξη, το να πράττει κανείς κανείς ορθά: η ορθοδοξία είναι και ~

ΕΤΥΜ.: < Ορθό + -πραξία < πράξη, πβ κ μτγν. ορθοπραγία

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 1275

Δημοσκόπηση (η)

{-ης κ. -ήσεως | -ήσεις, -ήσεων} η έρευνα που γίνεται στην κοινή γνώμη για οποιοδήποτε θέμα και η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας: πρόσφατη ~ έδειξε ότι το 80% των Ελλήνων συμφωνεί με τα μέτρα.
ΣΥΝ: σφυγμομέτρηση, γκάλοπ – δημοσκόπος (ο/η), δημοσκοπώ ρ. (-εις…)

ΕΤΥΜ.: < δημο + σκοπώ “παρατηρώ προσεκτικά” απόδ. του διεθνούς όρου γκάλοπ

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 474

Εγνωσμένος, -η, -ο

(λογ.) αυτός που βρίσκεται πέρα από κάθε αμφιβολία, που έχει αναγνωριστεί από όλες τις πλευρές: ο εκλιπών υπήρξε επιστήμονας εγνωσμένου κύρους

ΣΥΝ.: αναγνωρισμένος, αναμφισβήτητος, πανθομολογούμενος, αδιαφιλονίκητος
ΣΧΟΛΙΟ: λ. μετοχή ΕΤΥΜ: μτχ. παθ. παρακ. του αρχαίου “γιγνώσκω”.

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 547

ετεροβαρής, -ης, -ες
μεσν. ετεροβαρούς | -είς, (ούδ. -ή)

1. αυτός του οποίου το βάρος κλίνει προς τη μια μόνο κατεύθυνση: ~ φορτίο.
ΣΥΝ.: ανισοβαρής, ετεροκλινής – ΑΝΤ.: αμφοτεροβαρής, ισομερής, ισοκλινής, ισοδύναμος

2. ΝΟΜ ετεροβαρής σύμβαση, η συμφωνία μεταξύ δυο ή περισσότερων προσώπων με την οποία αναλαμβάνονται από τον ένα υποχρεώσεις και δημιουργούνται στον άλλο δικαιώματα
ΑΝΤ.: αμφοτεροβαρής σύμβαση – ετεροβαρώς, επιρρ.

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 680

Θαλασσοδάνειο (το)

[1817] {θαλασσοδανεί-ου / -ων}

1. δάνειο με πολύ υψηλό τόκο, που δίνεται τον ιδιοκτήτη πλοίου ή τον υπεύθυνο για τη φόρτωση εμπορεύματος και του οποίου η επιστροφή εξαρτάται από το αν το προϊόν φτάσει σώο στον προορισμό του ή όχι.
2. (σκωπτ.) δάνειο του οποίου η εξόφληση δεν γίνεται εξαιτίας της αφερεγγυότητας του δανειζόμενου

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 739

Άφραστος, -η, -ο

(λογ.) αυτός που δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια, που είναι αδύνατον να περιγραφεί
ΣΥΝ.: (λογ.) ανέκφραστος, ανείπωτος, άρρητος, άφατος, απερίγραπτος

ΕΤΥΜ.: αρχ. < ἀ στερητ. + φραζω “λέγω, εκφράζω” (β.λ. “φράση”)

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 329

Επανάγω

ρ. μτβ {επανή-γαγα, -χθην, -ης, -η…}
1. φέρνω (κάτι) στην αρχική του θέση ή κατάσταση, επαναφέρω
2. ΝΟΜ. Επαναφέρω (υπόθεση) στο δικαστήριο, κάνω έφεση ΣΥΝ.: εφεσιβάλλω, εκκαλώ
– επαναγωγή (η) [αρχ]
ΕΤΥΜ: αρχ. < ἐπ(ι) + ἀν(α) + ἄγω

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 638

παλινδρομώ
ρ. αμετβ [αρχ.] {παλινδρομείς… | παλινδρόμησα}

1. κινούμαι εναλλάξ προς τα εμπρός και προς τα πίσω
2. (μτφ) μεταβάλλω συνεχώς γνώμη, δέχομαι πότε τη μια και πότε την άλλη, συχνά και την αντίθετη, άποψη.

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 1307

Εφεκτικός, -η, -ο

αυτός που παρουσιάζει δισταγμό, που αμφιταλαντεύεται και εκφράζει επιφυλάξεις.
ΣΥΝ.: διστακτικός, επιφυλακτικός, αναποφάσιστος, αναβλητικός
ΦΡ. ΦΙΛΟΣ.: εφεκτικός φιλόσοφος καθένας από τους σκεπτικούς φιλοσόφους, οι οποίοι φρονούσαν ότι ήταν αδύνατη η γνώση των πραγμάτων. Σχόλιο: λ. Έχω.

ΕΤΥΜ.: μτγν. < αρχ. επέχω “συγκρατώ, διστάζω”

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 699