Τα τελευταία 80-85 χρόνια υπάρχει ένας όρος (και ταυτόχρονα ένας τρόπος άσκησης πολιτικής) που στοιχειώνει την Ευρώπη, κυρίως επειδή εξαιτίας του πέθαναν πάνω από 75 εκατομμύρια άνθρωποι: “appeasement”. Ελληνιστί “κατευνασμός”.
Δυστυχώς – επηρεασμένοι από την ευμάρεια που έχουν λόγω της γεωγραφικής, τεχνολογικής και ιστορικής θέσης των χωρών τους – οι περισσότεροι ηγέτες της Ευρώπης (η λέξη “ηγέτης” είναι πολύ βαριά για να αναφέρεται συνεχώς και με το παραμικρό) πάσχουν από αμνησία.
Ο “κατευνασμός” που ακολούθησαν το 1938 ο Neville Chamberlain και ο Edouard Daladier παρουσιάζονταν τότε ως η μοναδική “λύση” για να κρατηθεί πίσω η ναζιστική Γερμανία. Η οποία, πέραν όλων των άλλων, αναζητούσε τότε “ζωτικό χώρο” για να ικανοποιήσει τους σχεδιασμούς του Χίτλερ και του πολιτικοστρατιωτικού του επιτελείου (φυσικά σε βάρος ΟΛΩΝ των υπολοίπων).
Μια επανάληψη της Ιστορίας βλέπουμε πως πάει να παιχτεί στις μέρες μας. Με πρωταγωνιστές αυτή τη φορά τα πετρέλαια και τα αέρια της Ανατολικής Μεσογείου. Και με άλλες χώρες, πιο πολλές αριθμητικά και πιο ασταθείς πολιτικο-κοινωνικά.
Ο τρόπος που σήμερα αντιμετωπίζεται η Τουρκία και ο Ερντογάν δε διαφέρει σχεδόν σε τίποτε απ’ τον τρόπο που λειτούργησαν ο Neville Chamberlain και ο Edouard Daladier το 1938.
Ας το δούμε λίγο ρεαλιστικά και χωρίς… ντροπές, επειδή ο ευρωπαϊκός Μεσοπόλεμος είναι παρόν και τώρα, χωρίς να μας έχει διδάξει τίποτε απολύτως:
Η Τουρκία του Ερντογάν επιδιώκει με κάθε τρόπο να γίνει ο χωροφύλακας της περιοχής μας. Και κλιμακώνει σε επικίνδυνο βαθμό (τόσο με δηλώσεις αξιωματούχων της όσο και με κινήσεις – όπως την υβριδική επίθεση στον Έβρο ή τις αυξανόμενες παραβιάσεις στο Αιγαίο) την ένταση. Μια ένταση που ένας Θεός ξέρει που μπορεί να καταλήξει.
Εντός της χώρας μας πρέπει αρχικά να γίνει απολύτως κατανοητό από όλους ότι 1) η πολιτική του “κατευνασμού” δεν δίνει ποτέ το προσδοκώμενο αποτέλεσμα και 2) θα είμαστε μόνοι μας αν η επεκτατική και προκλητική πολιτική της Τουρκίας και του Ερντογάν συνεχίσει με τον ίδιο ρυθμό και κλιμακωθεί ακόμη περισσότερο. Αυτό το δεύτερο είναι το μόνο από όσα έχουν πει οι Τούρκοι τις τελευταίες μέρες (μέσα στις καθημερινές απειλές τους) και είναι πέρα για πέρα αληθινό.
Τα καλοκαίρια στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο από το 1974 και μετά ήταν πάντοτε δύσκολα. Εξαιτίας της Τουρκίας, που ποτέ δεν εγκατέλειψε το όνειρο για μια ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και που ποτέ δε σταμάτησε να εποφθαλμιά εδάφη που δεν της ανήκουν. Άλλωστε για το λόγο αυτό δεν τα πάει καλά με κανένα γείτονά της, από το 1924 που ιδρύθηκε το νέο τουρκικό κράτος.
Κι όσο η Τουρκία βλέπει πως δεν την σταματά κανείς τα πράγματα θα γίνονται ακόμη δυσκολότερα.
Ο… κατευνασμός (η πολιτική των Chamberlain και Daladier που λέγαμε πιο πάνω) δεν φαίνεται να λειτουργεί ούτε σε αυτή την περίπτωση, όπως δε λειτούργησε και το 1938. Η Ευρώπη κάποια στιγμή οφείλει να ξυπνήσει και να ανοίξει ένα βιβλίο Ιστορίας. Για να δει που οδήγησε η πολιτική του appeasement, του κατευνασμού.
Ο Ερντογάν δεν είναι κορόιδο. Θα το τραβήξει μέχρι εκεί που νομίζει πως τον παίρνει κι ακόμη πιο πολύ, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο (μεταναστευτικό, χρήμα, πολιτική ισχύ, στρατιωτική ισχύ), κάθε άτομο (Σάρατζ, Πούτιν, Τραμπ, Ευρωπαίους) και κάθε χώρα (Λιβύη, Συρία κλπ) που θεωρεί πως θα τον βοηθήσει να φτάσει στο στόχο του.
Όσο η Ευρώπη και οι ΗΠΑ (εξαιτίας του ανεκδιήγητου Τραμπ) δεν κινούνται, τόσο θα αυξάνεται η ένταση και οι πιέσεις. Στην ένταση και στις πιέσεις αυτές η πρώτη που θα κληθεί να απαντήσει θα είναι η Ελλάδα. Που το κάνει ήδη, απαντώντας σε κάθε πεδίο με τον κατάλληλο κάθε φορά τρόπο.
Όμως κάποια στιγμή θα πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι, όπως και οι ΗΠΑ. Να βάλουν κάτω τα δεδομένα και να καταλάβουν πως είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον όλων μια δυναμική παρέμβαση για να αποτρέψουν οριστικά τον Ερντογάν απ’ το να βάλει φωτιά στην ανατολική Μεσόγειο.
Αλλιώς – λαμβάνοντας υπόψη και την… πρόοδο που έγινε 80 χρόνια τώρα στα εξοπλιστικά – οδηγούμαστε μαθηματικά σε μια κατάσταση στην οποία τα πράγματα θα γυρίσουν τόσο πολύ πίσω, που το 1938 θα μοιάζει παράδεισος και η κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά από τη χρονιά εκείνη θα μοιάζει με παιδική χαρά.