Κατηγορίες
στήλες

Η λέξη της εβδομάδας (εβδομάδα 38, 2015)

libri3εκλέγω-επιλέγω-διαλέγω

Το εκλέγω διαφέρει από τα επιλέγω και διαλέγω στη συνήθη χρήση (στη λογιότερη υφολογική χρήση μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως αυτά: “θα εκλέξει μόνη της τον άνδρα των ονείρων της”). Το εκλέγω έχει περιοριστική σημασία. σημαίνει επιλέγω δια ψηφοφορίας αυτούς που θα με αντιπροσωπεύσουν στη Βουλή ή σε άλλα όργανα. Έχει δηλαδή επίσημο και θεσμικό περιεχόμενο.

Αντίθετα, τα επιλέγω και διαλέγω δηλώνουν προτίμηση αυτού ή εκείνου (του προσώπου ή πράγματος) έναντι των άλλων.

Από αυτά, το μεν διαλέγω χρησιμοποιείται στην καθημερινή γλώσσα ενώ το επιλέγω είναι περισσότερο επίσημο και τυπικό και υποδηλώνει επιλογή που γίνεται κατόπιν προσοχής και, συχνά, κατόπιν προκαθορισμένης διαδικασίας: “η Επιτροπή θα επιλέξει με διαγωνισμό και συνέντευξη τους καταλληλότερους για αξιωματικούς – Διάλεξε ό,τι σ’ αρέσει και παρ΄το”.

Ας σημειωθεί ότι και τα τρία ρήματα είναι αρχαία: πρωτοεμφανίζονται στην Ηρόδοτο και σημαίνουν επιλέγω μαζί με συναφείς, ιδίως του «ταξινομώ». Και αυτό γιατί και τα τρία είναι σύνθετα με το ρήμα λέγω, του οποίου η αρχική σημασία είναι «συγκεντρώνω, μαζεύω, ταξινομώ, συγκαταλέγω, επιλέγω», από όπου εξελίχθηκε στη σημασία «μετρώ, απαριθμώ», για να καταλήξει στη γνωστή σημασία του «αναφέρω, διηγούμαι, λέγω».

Την αρχική σημασία του λέγω διασώζουν και τα επίσης αρχαία και σύγχρονα συλ-λέγω και κατα-λέγω.

 

Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της νέας Ελληνικής γλώσσας, Β΄ έκδοση, Γ΄ ανατύπωση 2006 εμπλουτισμένη – σελίδα 572