Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος που εορτάζεται κάθε χρόνο την 31η Μαΐου, το Τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
«Ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος καθιερώθηκε η 31η Μαΐου κάθε έτους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι φορείς που συνεργάζονται μαζί του, για τη φετινή επέτειο προτείνουν την αύξηση του φόρου στον καπνό και τα προϊόντα του. Καλούνται δε τα κράτη μέλη να νομοθετήσουν για το μέτρο αυτό.
Η επέτειος δίνει, επίσης, την ευκαιρία να τονιστούν για μία ακόμη φορά οι κίνδυνοι της υγείας που συνδέονται με τη χρήση καπνού και να υποστηριχθούν οι αποτελεσματικές πολιτικές για τη μείωση της κατανάλωσής του.
Το σύνθημα για τη φετινή χρονιά 2014 είναι: «Ας μετατρέψουμε κάθε ημέρα σε Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος».
Η χρήση του καπνού είναι η πιο αποτρέψιμη αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο και σήμερα είναι υπεύθυνη για τον θάνατο ενός στους δέκα ενήλικες σε όλο τον κόσμο.
Τα στοιχεία που δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δείχνουν και το μέγεθος του προβλήματος:
• Το κάπνισμα σκοτώνει πάνω από τους μισούς χρήστες του
• Είναι υπεύθυνο για τον θάνατο περίπου 6 εκατομμυρίων ανθρώπων τον χρόνο, από τους οποίους πάνω από τα 5 εκατομμύρια θάνατοι οφείλονται στην άμεση χρήση του και περίπου 600.000 θάνατοι αφορούν μη καπνιστές, θύματα του παθητικού καπνίσματος.
• Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.
• Σχεδόν το ήμισυ των παιδιών αναπνέουν τακτικά αέρα μολυσμένο με καπνό τσιγάρου στους δημόσιους χώρους. Πάνω από το 40% των παιδιών έχουν τουλάχιστον ένα γονέα καπνιστή.
• Σε κάποιες χώρες ο καπνός αποτελεί παραγωγικό προϊόν για οικογένειες που ασχολούνται με την καλλιέργεια και την συγκομιδή. Οι άνθρωποι αυτοί και κυρίως τα παιδιά είναι εξαιρετικά ευάλωτοι στην «ασθένεια του πράσινου καπνού» που οφείλεται στην απορρόφηση της νικοτίνης από το δέρμα κατά το χειρισμό των φύλλων του φυτού. Εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, ο ετήσιος αριθμός θανάτων θα αυξηθεί σε πάνω από 8 εκατομμύρια έως το 2030.
• Το 80% περίπου των χρηστών ζουν σε χώρες του χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Ενώ η χρήση του μειώνεται σταδιακά στις χώρες υψηλού εισοδήματος, στις χώρες με χαμηλό εισόδημα παρουσιάζει σημαντική αύξηση.
Το κάπνισμα θεωρείται πλέον παγκόσμια επιδημία και είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη Δημόσια Υγεία που έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος ποτέ. Είναι γνωστό ότι περισσότερες από 4.000 χημικές ουσίες υπάρχουν στον καπνό του τσιγάρου. Από αυτές τουλάχιστον 250 είναι γνωστό ότι είναι επιβλαβείς και πάνω από 50 είναι γνωστά καρκινογόνα.
Το κάπνισμα αποτελεί σήμερα την πρώτη αιτία νοσηρότητας παγκοσμίως. Σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με μια σειρά από παθολογικές καταστάσεις, όπως ο καρκίνος στον πνεύμονα και σε άλλα όργανα, τα καρδιακά νοσήματα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η περιφερική αγγειακή νόσος, η εγκεφαλική αγγειακή νόσος και συμμετέχει στο 63% των θανάτων παγκόσμια που οφείλονται σε μη μεταδοτικά νοσήματα (NCDs). Επί πλέον σχετίζεται με τον αιφνίδιο θάνατο στα βρέφη και με το χαμηλό βάρος γέννησης σε νεογνά των οποίων μητέρα εκτίθεται στο κάπνισμα.
Οι χρήστες του καπνού παρ’ όλο που γνωρίζουν τους κινδύνους και πολλοί από αυτούς θέλουν να διακόψουν τη χρήση του δεν τα καταφέρνουν. Η εξάρτηση είναι ισχυρή και απαιτείται ειδική βοήθεια (ιατρεία διακοπής καπνίσματος).
Το εργαλείο του Π.Ο.Υ. για την καταπολέμηση του καπνίσματος σε παγκόσμιο επίπεδο είναι το FCTC – WHO δηλαδή «η Σύμβαση του Πλαισίου Εργασίας για τον Έλεγχο του Καπνού» (Framework Convention on Tobacco Control). Η Σύμβαση έχει υπογραφεί το 2003 από 172 χώρες και τέθηκε σε ισχύ το 2005. Στην Ελλάδα ισχύει από τις 27/1/2006.
Μέσω της Σύμβασης αυτής ο Π.Ο.Υ. δημιούργησε έναν οδηγό – βάση που ονομάζεται m p.o.w.e.r ( ακρωνύμιο των λέξεων monitoring, protect, offer, warn, enforce, raise) που παρέχει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε επίπεδο χώρας και κατ’ επέκταση σε παγκόσμιο επίπεδο για τη μείωση της ζήτησης των προϊόντων καπνού. Είναι δηλαδή ένα Παγκόσμιο Όργανο Ελέγχου που περιέχει νομικά κατοχυρωμένες δεσμεύσεις για τα μέλη και κατευθυντήριες οδηγίες για τις πολιτικές ελέγχου της χρήσης του καπνού.
Οι βασικές διατάξεις της Συνθήκης FCTC για τη μείωση της ζήτησης του καπνού, περιέχονται στα άρθρα 6-14. Αυτές αναφέρονται στις τιμές και τους φόρους καπνού, στην ενημέρωση του κοινού για τα προϊόντα της καύσης του καπνού, συσκευασία και σήμανση των προϊόντων καπνού, διαφήμιση των προϊόντων καπνού και τέλος στην εκπαίδευση του κοινού. Μία αύξηση του φόρου κατά 10% μειώνει την κατανάλωση κατά 4% στις αναπτυγμένες χώρες και κατά 8% στις αναπτυσσόμενες. Το Υπουργείο Υγείας, στο πλαίσιο της εναρμόνισης της ελληνικής νομοθεσίας με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα και ειδικότερα σε συμμόρφωση με τα άρθρα της Σύμβασης, συμπεριέλαβε σχετικές διατάξεις στους αντικαπνιστικούς νόμους οι οποίοι ψηφίστηκαν από την Ελληνική Βουλή. Τα επιβαλλόμενα πρόστιμα εισπράττονται ως δημόσια έσοδα από τις ΔΟΥ και κατανέμονται στο Υπουργείο Υγείας για την κάλυψη προγραμμάτων δημόσιας υγείας και στο Υπουργείο Εσωτερικών για την ανατροφοδότηση του Ελεγκτικού Μηχανισμού.
Στην Ελλάδα η διαφήμιση του τσιγάρου έχει απαγορευτεί με νόμο το 1996, αλλά άλλοι παράγοντες επηρέασαν σημαντικά την κατανάλωση του καπνού στην χώρα μας. Έτσι παρουσιάζεται σταδιακή άνοδος της χρήσης παρά τα νομοθετικά και φορολογικά μέτρα που έχουν ληφθεί.
Οι Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας και Υγειονομικού Ελέγχου της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας είναι επιφορτισμένες με το έργο της απαγόρευσης του καπνού σε όλους τους χώρους κατ’ εφαρμογή του νόμου. Επί πλέον το τμήμα Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας με τους γιατρούς του που έχουν εκπαιδευτεί στην αντικαπνιστική αγωγή, εφαρμόζει, επί διετία, πρόγραμμα Αγωγής Υγείας για το Κάπνισμα στον μαθητικό πληθυσμό της Β/θμιας εκπαίδευσης με θέμα «Ενεργητικός Αντικαπνιστής», το οποίο θα συνεχίσει να εφαρμόζεται και στο επόμενο διδακτικό έτος. Στόχος είναι η πρόληψη της χρήσης του καπνού και των προϊόντων του από τους εφήβους.
Ο απώτερος λοιπόν στόχος είναι η προστασία των σημερινών και μελλοντικών γενεών, όχι μόνο από τις καταστροφικές συνέπειες του καπνού στην υγεία αλλά και την περιβαλλοντική και οικονομική καταστροφή που έμμεσα προκαλεί η εκτεταμένη χρήση».