Παιδιά στο έλεος των μνημονίων

Μεσοαστικά νοικοκυριά που κάποτε τα έφερναν βόλτα με δυσκολία, αλλά με αξιοπρέπεια, σήμερα έχουν καταρρεύσει. Γονείς άνεργοι και σε απόγνωση, σε σπίτια με κομμένο ρεύμα και άδεια ψυγεία δυσκολεύονται να προσφέρουν ασφαλές περιβάλλον διαβίωσης για τα προστατευόμενα μέλη τους. Κι όσο για την εκπαίδευση; Κινδυνεύει κι αυτή πλέον να περάσει στην κατηγορία της πολυτέλειας. Κι αν προκύψει και πρόβλημα υγείας στην οικογένεια, κάτι πολύ συνηθισμένο πλέον σε καταστάσεις ακραίας έντασης και άγχους σαν κι αυτές που βιώνουν πλέον όλοι οι Έλληνες, τότε το παιδί βρίσκεται πράγματι σε μη ασφαλές περιβάλλον.

Μόνη με ένα παιδί, χωρίς δουλειά

Κάπως έτσι βρήκε η κρίση την 55χρονη Ελένη. Ολομόναχη να μεγαλώνει έναν μαθητή 15 χρόνων και να αρρωστήσει τελικά κι από σοβαρή ψυχοσωματική ασθένεια, την εποχή που η πολυεθνική εταιρεία στην οποία δούλευε, έκλεινε και μετακόμιζε στο Ισραήλ.

Ως γυναίκα καριέρας, η άνω των 50 ετών διευθύντρια πωλήσεων της επιχείρησης δυσκολευόταν να βρει αντίστοιχη απασχόληση, αλλά ούτε και οποιαδήποτε άλλη, όπως λέει η ίδια. Ούτε καν μια προσωρινή δουλειά, να προσέχει ηλικιωμένους ή μικρά παιδιά.

«Ήμουν γυναίκα καριέρας» λέει «με καλό μισθό, ταξίδια, δικό μου σπίτι και δεν μου έλειπε τίποτα. Πού να φανταστώ ότι θα βούλιαζα; Στις αρχές του ’10 έμεινα άνεργη και ταυτόχρονα αρρώστησα από εκκολπωματίτιδα κι όλα μου τα χρήματα πήγαιναν στους γιατρούς. Ο γιος μου τότε ήταν 15 ετών, κι εγώ σε διαζύγιο με τον σύζυγο, ο οποίος χρόνια τώρα έχει πρόβλημα με τον τζόγο κι έχει εξαφανιστεί από το παιδί και τις ανάγκες του. Μου έμεινε βέβαια ένα διαμέρισμα, αλλά με την κρίση, δεν μπορούσαμε να φάμε τοίχους, αυτοί δεν τρώγονται. Έπρεπε να κοιμάμαι με χαρτόκουτο κάτω από μπαλκόνι για να με πιστέψουν ότι είχα ανάγκη;» αναρωτιέται η Ελένη.

Ο Ελένη κατόρθωσε να βγάλει μειωμένη πρόωρη σύνταξη, η οποία δεν ξεπερνούσε τα 460 ευρώ. «Φροντιστήρια για το παιδί, ρούχα παπούτσια, λογαριασμοί, χαράτσια, φτάσαμε να έχουμε ακόμη και πρόβλημα σίτισης» λέει.

Σε κατάσταση απόγνωσης κι αφού έβλεπε ότι το παιδί της πλέον ήταν σε κίνδυνο, άκουσε τη συμβουλή μιας φίλης και χτύπησε την πόρτα στα «Παιδικά Χωριά SOS» και πράγματι βρήκε ανταπόκριση. «Μου ζήτησαν τα απαιτούμενα έγγραφα, τα προσκόμισα και με έβαλαν αρχικά σε εξάμηνο πρόγραμμα. Μου έδιναν τρόφιμα να μαγειρεύω, καθαριστικά για το σπίτι, σκόνες πλυντηρίου, λιχουδιές, ρούχα και παπούτσια για το παιδί, τα πάντα. Πάνω απ’ όλα, με αξιοπρέπεια, με διακριτικότητα, ούτε ουρές, ούτε εξευτελισμός. Έτσι άρχισα να ηρεμώ και να νιώθω ότι το παιδί μου δεν κινδύνευε, λόγω της ανημπόριας μου να του προσφέρω ακόμη και τα στοιχειώδη. Στην πολυκατοικία που μένω στην Κυψέλη, ξέρετε πόσες οικογένειες που έχουν μικρά παιδιά αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα και υποφέρουν; Οικογένειες με παιδιά στην εφηβεία, σπουδαστές στην επαρχία και δεν έχουν ούτε ψωμί να ζήσουν οι άνθρωποι. Δεν ήμαστε τεμπέληδες, εγώ στη ζωή μου δεν υπήρξα τεμπέλα» λέει η Ελένη.

Σήμερα έχει σταθεί στα πόδια της πλέον και ο γιος της πέρασε στο πανεπιστήμιο, αλλά ακόμη δεν έχει βρει δουλειά. «Ζητάω να εργαστώ με 600 ευρώ, να προσέχω ηλικιωμένους, και μου λένε ότι δεν θέλουν Ελληνίδες. Με πλησίασε μάλιστα μία Αλβανίδα κάποια στιγμή και μου πρότεινε να γραφτώ στον σύλλογό τους για να βρω πιο εύκολα δουλειά. Εδώ φτάσαμε οι Έλληνες»

Περιπτώσεις μονογονεϊκών οικογενειών, όπως αυτή της Ελένης, είναι οι συνηθέστερες που χτυπούν την πόρτα μιας άλλης δομής προστασίας του παιδιού, του «Πρότυπου Εθνικού Νηπιοτροφείου Καλλιθέας». Τα μισά από τα 29 παιδιά που φιλοξενούνται σήμερα εκεί, είναι παιδιά – θύματα της κρίσης.

Μητέρες χωρίς σύζυγο ή ακόμη και άνεργα ζευγάρια με παιδιά προσχολικής ηλικίας, όλοι απελπισμένοι γονείς που δεν έχουν καθόλου εισοδήματα για να προσφέρουν στα παιδιά τους τα βασικά, αναγκάζονται να τα αφήνουν εκεί κάθε Κυριακή βράδυ και να τα παίρνουν την Παρασκευή το απόγευμα κοντά τους. Πολλοί υποχρεώνονται να το κάνουν, γιατί έχουν πρόβλημα φύλαξης, κι ο ξενώνας τους δίνει ελευθερία κινήσεων για να πέφτουν απερίσπαστοι στο κυνήγι για την αναζήτηση δουλειάς.

«Έχουμε παιδιά που δεν μπορούν να είναι καθόλου στις φυσικές τους οικογένειες. Οι γονείς τους είχαν δουλειές, τώρα δεν έχουν και είναι σε αναζήτηση, μητέρες χωρίς σύζυγο, όλοι με μεγάλο ενδιαφέρον και αγάπη για τα παιδιά τους, που όμως δεν μπορούν να τους προσφέρουν τα προς το ζην» λέει η πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων του Εθνικού Νηπιοτροφείου κ. Σοφία Μερτίκα. «Τα παιδιά αυτά που είναι στην τρυφερή ηλικία από 2,5 έως 5,5 ετών, είναι στην ουσία θύματα της κρίσης, γιατί τις ανάγκες τους, που μέχρι σήμερα κάλυπταν οι γονείς τους, τώρα μόνο εμείς μπορούμε να τις καλύψουμε».

Το ίδρυμα – με όλα τα προβλήματα υποχρηματοδότησης που έχει από το κράτος και με απλήρωτο 7 μήνες το προσωπικό – προσφέρει στα παιδιά αυτά σίτιση, προσχολική αγωγή, φαρμακευτική και ιατρική περίθαλψη, αλλά και ψυχαγωγία, με καθημερινές απογευματινές εκδηλώσεις που προσφέρουν εθελοντικά πολλοί επαγγελματίες από τον χώρο της παιδικής ψυχαγωγίας.

«Εδώ τα παιδιά ζουν και διανυκτερεύουν, είναι το σπιτάκι τους» λέει η κ. Μερτίκα «και εμείς προσπαθούμε να τους προσφέρουμε κάθε φροντίδα και να υποκαταστήσουμε την ασφάλεια και την αγάπη του σπιτιού τους, που τους λείπει προσωρινά. Οι γονείς που έρχονται σε μας είναι αξιοπρεπείς άνθρωποι, που δεν έχουν δουλειά και χτυπάνε πόρτες για να βρουν. Άνθρωποι που δεν έχουν συγγενικό περιβάλλον να τους στηρίξει ή κάποιοι που έχουν αξιοπρέπεια και δεν θέλουν βοήθεια από συγγενείς, παρά μόνο κάποιον να προσέχει τα παιδιά τους μέχρι να βρουν δουλειά και να σταθούν στα πόδια τους και πάλι».

Δύο σπίτια για φιλοξενία παιδιών ετοιμάζονται να νοικιάσουν εσπευσμένα στο Ηράκλειο της Κρήτης, οι υπεύθυνοι των «Παιδικών Χωριών SOS», καθώς διαπίστωσαν τον τελευταίο καιρό αυξημένα περιστατικά παιδικής παραμέλησης. «Υπάρχουν περιστατικά παιδικής εγκατάλειψης στο Ηράκλειο Κρήτης, λόγω των οικονομικών δυσκολιών στην περιοχή αυτήν, και είναι λογικό να υπάρχουν κρούσματα και παραμέλησης και κακοποίησης» λέει ο κ. Γιώργος Πρωτόπαππας, πρόεδρος των «Παιδικών Χωριών SOS». «Προχθές ήρθε μια διεζευγμένη μάνα σε μας, που ήθελε να αφήσει και το 2χρονο και το 6χρονο παιδί της, γιατί είναι 17 μήνες άνεργη, τη διώχνει ο σπιτονοικοκύρης της και την κακοποιεί και ο σύντροφός της. Τέτοιο περιστατικό με Ελληνίδα μάνα δεν θα έβλεπες πριν από 4 χρόνια και μάλιστα σε μικρές κοινωνίες, όπως στο Ηράκλειο Κρήτης» υποστηρίζει ο κ. Πρωτόπαππας.

Ο ρυθμός της φτώχειας στην Κρήτη αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και ειδικά στο Ηράκλειο, που είναι μια βιομηχανική πόλη με χαμένες θέσεις εργασίας και υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών.

Όσο η οικογένεια εξαθλιώνεται ως χρόνια άνεργη, δίπλα από το οικονομικό πρόβλημα, θα αρχίσει να έρχεται και το κοινωνικό, δηλαδή η παραμέληση και η κακοποίηση. Ήδη το 40% των ανθρώπων που απευθύνονται στα Κέντρα Στήριξης ζητούν από τους υπεύθυνους να κρατήσουν προσωρινά τα παιδιά τους, γιατί φοβούνται το κομμένο ρεύμα, την έξωση, τη σίτιση, ότι δηλαδή δεν θα μπορέσουν να κρατήσουν τα παιδιά τους προστατευμένα και υγιή.

«Κι ενώ εμείς στα “Παιδικά Χωριά” δεν αναλαμβάνουμε εξ ολοκλήρου την ανατροφή των παιδιών, αλλά προσπαθούμε μέσω των Κέντρων Στήριξης να βοηθούμε τις οικογένειες να κρατούν τα παιδιά στο σπίτι τους και να μην τα αποχωρίζονται, πολύ φοβάμαι ότι, αν συνεχιστεί η κρίση για άλλα δύο χρόνια, θα αναγκαστούμε να κρατάμε εμείς τα παιδιά».

Έξαλλος με τα δημοσιεύματα που μιλούν για εγκαταλείψεις παιδιών είναι ο πρόεδρος του Συλλόγου «Το Χαμόγελο του Παιδιού» κ. Κώστας Γιαννόπουλος: «Δεν εγκαταλείπει η Ελληνίδα μάνα τα παιδιά της, όση φτώχεια και να ’χει ο Έλληνας δεν το κάνει. Υπάρχει κρίση, υπάρχει φτώχεια, ναι. Υπάρχει πατέρας που τον εγκατέλειψε η σύζυγος με 5 παιδιά, μητέρα που την εγκατέλειψε ο άντρας της με 9 παιδιά, και εμείς στηρίζουμε αυτές της οικογένειες, με όλες μας τις δυνάμεις. Αλλά με αξιοπρέπεια πάντα κι όχι έτσι όπως τα παρουσίαζε το CNN. Ας σταματήσει το φαινόμενο της φιλανθρωπίας της οκάς, επιτέλους, και να σταματήσουν να ξεφτιλίζουν τους ανθρώπους, επειδή βρέθηκαν να είναι φτωχοί. Να σταματήσουν να τους βάζουν στην ουρά για συσσίτια και να τους τραβάν με κάμερα»

Ο μεγαλύτερος εχθρός της παιδικής ηλικίας αυτήν την εποχή είναι το ίδιο το κράτος, λένε όλοι. Το κράτος, που διαθέτει το πιο υγιές σύστημα στήριξης οικογενειών και παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο, μέσω σχετικών ιδρυμάτων, αλλά λόγω της κρίσης, κατά κοινή ομολογία, το κράτος δεν υπάρχει πλέον πουθενά.

Χαρακτηριστική η περίπτωση του Εθνικού Νηπιοτροφείου Καλλιθέας, το οποίο ιδρύθηκε το 1912 και στήριξε τα Ελληνόπουλα στον πόλεμο του ’12 και τα ορφανά του ’40. Σήμερα στην Ελλάδα του 2013 κινδυνεύει να κλείσει λόγω καθυστερήσεων στις πληρωμές από το υπουργείο Εργασίας και την περιφέρεια, αλλά και λόγω της ταυτόχρονης διόγκωσης των χρεών του απέναντι στο ΙΚΑ, τις οφειλές του και τα πρόστιμα. «Μιλάμε, υποτίθεται, για μία χώρα που έχει έναν πολιτισμό» λέει η πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων Σοφία Μερτίκα. «Δεν νοείται πολιτισμός χωρίς να υπάρχει προστασία στο παιδί και στην οικογένεια. Ας γυρίσουνε τις ευρωπαϊκές χώρες, να δουν ότι εκεί προσφέρουν ακόμη και στους μετανάστες όρους διαβίωσης και επιδόματα για να ενταχθούν στην κοινωνία. Το δικό μας κράτος νίπτει τας χείρας του και λέει “δεν μπορώ, βρες τρόπους διαβίωσης”».

«Προσπαθούμε να υποκαταστήσουμε το κράτος» λέει ο κ. Πρωτόπαππας των «Παιδικών Χωριών SOS», «αλλά αυτό δεν είναι σωστό. Πρέπει να είμαστε συμπληρωματικοί, και όχι κύριοι στη στήριξη των παιδιών και των οικογενειών. Όταν δομές σαν και μας καταλήγουμε να είμαστε βασικοί, τότε καταλαβαίνεις ότι το κράτος πάει κατά διαόλου».

«Και εμείς είμαστε απλήρωτοι 7 μήνες και εμείς θύματα της κρίσης είμαστε, γιατί και εγώ στο σπίτι μου παιδιά έχω» λέει η κ. Μερτίκα. «Πώς να αντεπεξέλθω και εγώ στις ανάγκες των δικών μου παιδιών;».