του Γρηγόρη ΓιοβανόπουλουΤην επιστολή απάντηση του Πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου μετέφερε αυθημερόν στο βασιλιά ο διευθυντής του βασιλικού πολιτικού γραφείου Κωνσταντίνος Χοϊδάς.
Από το παλάτι δόθηκε σε ραδιοφωνικό σταθμό αργά το βράδυ το εξής μήνυμα. “Εκ του γραφείου της Α.Μ. του Βασιλέως ανακοινούται ότι ουδέποτε υπήρξε άρνησις αποδοχής αιτήσεως συνεργασίας του κ. Πρωθυπουργού”.
Ο Χοϊδάς φτάνοντας στην Κέρκυρα μαζί με την απάντηση του Πρωθυπουργού μετέφερε και το διάταγμα αντικατάστασης του Γαρουφαλιά για να το υπογράψει ο βασιλιάς.
Την επόμενη ημέρα η εφημερίδα «Ελευθερία» του Πάνου Κόκκα η οποία μάλλον είχε «ασφαλείς πληροφορίες» από το παρασκήνιο της σκευωρίας δημοσίευσε το εξής σχόλιο όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο των «Ιουλιανών».
«Εάν αρνηθεί ο Βασιλεύς να υπογράψει το διάταγμα για την αντικατάσταση του Γαρουφαλιά ο Πρωθυπουργός θα παραιτηθεί και θα εισηγηθεί εκλογές. Είναι όμως αβέβαιον κατά πόσο ο Βασιλεύς θα συμφωνήσει για τις εκλογές».
Το σχόλιο δεν ήταν καθόλου τυχαίο καθώς « κάποιος» διαβεβαίωνε διά του Χοϊδά πως μετά την αναμενόμενη παραίτηση του Παπανδρέου ένας αριθμός 80 ή 90 Βουλευτών θα εγκατέλειπε την Ε.Κ. και θα στήριζε άλλη Κυβέρνηση στη Βουλή . Εννοείται με την υποστήριξη της ΕΡΕ.
Όμως στις 6.50 του Σαββάτου 10 Ιουλίου ο Βασιλιάς τηλεφώνησε στον Πρωθυπουργό για…
να του αναγγείλει την γέννηση της κόρης του Αλεξίας. Ο Γ. Παπανδρέου εξέλαβε μάλλον λανθασμένα το προσωπικό τηλεφώνημα ως ένδειξη μετάνοιας του Βασιλιά. ‘Ετσι ξεκίνησε για την Κέρκυρα με θετική διάθεση αλλά εκεί βρήκε να τον περιμένει η δεύτερη επιστολή του Κωνσταντίνου.
Εν Κερκύρα τη 10η Ιουλίου 1965
Κύριε Πρωθυπουργέ,
Διεπίστωσα εκ της από 9 Ιουλίου επιστολής σας ότι επιμένετε να έχετε την πρόθεσιν την οποίαν δια της προχθεσινής επιστολής μου σας επεσήμανα, να εμφανίζετε κατά σύστημα ως υφιστάμενον θέμα λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος, δημιουργηθέν εξ αιτίας ενεργειών μου, ενώ τοιούτον θέμα δεν υπάρχει διότι ουδέποτε εγεννήθη. Δεν δύναμαι, δυστυχώς, να αποφύγω την σκέψιν ότι η σκόπιμος εμμονή εις ανύπαρκτον θέμα αποτελεί πρόσχημα δια την εκ μέρους ημών ηθελημένην διατάραξιν των σχέσεων μας. Επιδιώκετε την δημιουργίαν συνταγματικού θέματος εκ του μη όντος. ………………………
……….Καθ’ όσον αφορά εις το θέμα της αντικαταστάσεως του υπουργού Εθνικής Αμύνης δεν είναι αληθές ότι επήλθε διαφωνία ημών, ως εν τη επιστολή σας αναφέρετε, εφ’ όσον δεν έσχον εισέτι την μεθ’ υμών συνεργασίαν δια να ακούσω την εισήγησίν σας και εκφράσω, καθ’ ο έχω χρέος, την γνώμην μου. Όταν μου παρηγγείλατε την απόφασίν σας, σας εξέφρασα δια του Αρχηγού του Γραφείου μου την επιθυμίαν να συζητήσω το θέμα μεθ’ υμών ευθύς ως τούτο καταστή δυνατόν, συγχρόνως σας επέστησα την προσοχήν επί του φόρτου εργασίας τον οποίον θα συνεπάγεται δι’ υμάς η άσκησις των καθηκόντων του πρωθυπουργού, του υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και του υπουργού Εθνικής Αμύνης, ο δε κ. Χοϊδάς σας επανέλαβε δις την απάντησίν μου ταύτην προς άρσιν πάσης αμφιβολίας σας ότι σας ημφισβήτησα δικαίωμα σας……….
………Πάντως, δεν δύναμαι ειμή να σημειώσω ότι η αποστολή χθες προς εμέ προς υπογραφήν σχεδίου Βασιλικού Διατάγματος περί αντικαταστάσεως του υπουργού Εθνικής Αμύνης, χωρίς να έχη προηγηθή συνεργασία ημών αναγκαία, κατά τάς συνθήκας του Πολιτεύματος, ιδία δε αφού είχατε και ειδοποιηθή περί της επιθυμίας μου, αποτελεί πράξιν αήθη, αλλά και προσβλητικήν, διότι περιέχει άσκησιν πιέσεως και σκοπεί εις δημιουργίαν πεπλανημένων εντυπώσεων παρά τη κοινή γνώμη……….
……….Ως εγγυητής συνεπώς της διαφυλάξεως του Συντάγματος και ειδικώτερον των θεμελιωδών αρχών της λαϊκής κυριαρχίας και των δημοκρατικών ελευθεριών του κατ’ εξοχήν δημοκρατικού λαού ημών, είμαι υποχρεωμένος να ενδιαφέρομαι ιδιαιτέρως δια τας ενόπλους δυνάμεις, αίτινες ως λόγον υπάρξεως έχουν την προάσπισιν του Έθνους από εξωτερικούς ή εσωτερικούς κινδύνους………
…. Δια την κατίσχυσιν της αρχής ότι αι ένοπλοι δυνάμεις ανήκουν μόνον εις το Έθνος, δεν αρκεί μόνο η διακήρυξις της αρχής, αλλά απαιτείται επιμελής και συνεχής εφαρμογή της. Εγώ, τεταγμένος υπεράνω της πολιτικής, οφείλω ανεπηρέαστος να επαγρυπνώ δια την πιστήν τήρησιν της αρχής και σας έχω είπει ότι διεπίστωσα σοβαρωτάτας παραβιάσεις αυτής……………….
……Αύτη είναι η ακριβής αντίληψις των υποχρεώσεων μου και ούτω και μόνον ήσκησα και θα εξακολουθώ να ασκώ τα καθήκοντα μου. Η αποφασιστικότης μου να μείνω στερρώς προσηλωμένος εις τον όρκον μου δεν πρόκειται εν ουδεμία περιπτώσει να καμφθή. ……..
………Εκ του Συντάγματος έχετε την ευθύνην των πράξεων μου, ουδείς δε χώρος συγκαταβάσεως υπάρχει. Εν πάση περιπτώσει είμαι υποχρεωμένος να σημειώσω ότι απετέλεσεν ατύχημα η χρήσις του όρου, διότι ο Βασιλεύς ουδεμίαν απολύτως ποτέ ανάγκην συγκαταβάσεως έχει ούτε δύναται να επιτρέψη τόσον άτακτον και αντικανονικήν στάσιν απέναντι του.
Θα σας απαντήσω δι’ ολίγων εις όσα αναφέρετε εις τας παραγράφους 3 και 4 της επιστολής σας. Δεν ήτο έργον του διενεργήσαντος την διοικητικήν εξέτασιν επί της υποθέσεως της συνωμοσίας, να εισηγηθή επί της ανάγκης εξακριβώσεως της αληθείας δια τακτικής ανακρίσεως. ……………
…….Δια της επιστολής μου, σας κατήγγειλα συγκεκριμένας πράξεις και σας εζήτησα να προβήτε εις ωρισμένας εκδηλώσεις, προθυμοποιηθείς μάλιστα, χάριν του δημοσίου συμφέροντος, να αντιπαρέλθω ωρισμένας χαρακτηριστικός σοβαρός ενεργείας σας εάν προεβαίνατε εις αποκήρυξίν των……….
……….Αρνούμαι, και εν τούτω προασπίζω την συνταγματικήν θέσιν και το κύρος μου ενώπιον αδόκητων πιέσεων, να δεχθώ να ασκήσω τα καθήκοντα μου υπό απειλήν και υπό το κράτος εντυπώσεων εξ ενεργειών μη συναδουσών προς την ομαλότητα της λειτουργίας του πολιτεύματος. Εάν υφίσταται σήμερον πρόβλημα, τούτο συνίσταται εις κρίσιν εμπιστοσύνης, την οποίαν προεκάλεσαν αι ενέργειαί σας απροκαλύπτως σχεδιασμέναι και εσκεμμέναι δια να περιορίσουν την απρόσκοπτον άσκησιν των συνταγματικών μου καθηκόντων.
Ουδείς όμως θα δυνηθή να επιτυχή τοιούτον τι, διότι στηρίζομαι εις την ακατάλυτον δύναμιν η οποία είναι η αγάπη του λαού.
Μόλις ο Παπανδρέου διάβασε την επιστολή κατάλαβε πως το ρήγμα στις σχέσεις τους ήταν οριστικό. Όταν όμως συναντήθηκε με τον Βασιλιά τον βρήκε πολύ ευδιάθετο και πολύ φιλικό όσο αφορά το θέμα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και σαν συμβιβαστική λύση προτάθηκε από τον Πρωθυπουργό να αναλάβει Υφυπουργός ο Στρατηγός ε.α. Δ. Παπανικολόπουλος.
Μετά την συνάντηση ο Πρωθυπουργός έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους λέγοντας:
«Κατά την συνεργασίαν Βασιλέως και Πρωθυπουργού διεπιστώθη πλήρης αρμονία απόψεων περί του τρόπου λειτουργίας του Πολιτεύματος της Βασιλευομένης Δημοκρατίας».
Στο αεροδρόμιο της Αθήνας καθώς περίμεναν την άφιξη του Πρωθυπουργού έγινε ο εξής διάλογος μεταξύ του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (Ανδρέας Παπανδρέου. «Η Δημοκρατία στο απόσπασμα» ).
-Τι μαθαίνεις για τη συνάντηση Βασιλιά και Πρωθυπουργού; (Ρώτησε ο Κ. Μητσοτάκης)
-Τίποτα περισσότερο απ’ ότι άκουσα στο ραδιόφωνο. Απ’ ότι καταλαβαίνω , η συνάντηση πήγε πολύ καλά. (Απαντά ο Α. Παπανδρέου)
– Αδύνατον!! (Είπε ξαφνιασμένα ο Κ. Μητσοτάκης)
Είναι φανερό πως κάτι δεν πήγε καλά στους σχεδιασμούς αυτών που ήθελαν να τελειώνουν με την Ε.Κ. και τον Γ. Παπανδρέου και αυτό ήταν μάλλον η δεισιδαιμονία του Κωνσταντίνου που ίσως δεν ήθελε να συνδέσει τη γέννηση της κόρης του με την παραίτηση της Κυβέρνησης και την κρίση που αυτή θα προκαλούσε.
(Στο επόμενο άρθρο η σύγκληση της Κ.Ο. της Ε.Κ., η 3η επιστολή του βασιλιά, η θέση των Αμερικανών, η απάντηση του Γ. Παπανδρέου και η παραίτησή του.)
Με τιμή
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Δάσκαλος