ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΚΟΥΛΗΚΙ

Να αποζημιώσει ο ΕΛΓΑ τους βαμβακοπαραγωγούς, κατ’ εξαίρεση του ισχύοντος κανονισμού ασφαλιστικής κάλυψης της φυτικής παραγωγής, να χορηγηθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ κανονικά η φετινή συνδεδεμένη ενίσχυση βαμβακιού, ακόμη και με τροποποίηση του ισχύοντος κανονισμού που καθορίζει ελάχιστο πλαφόν παραγωγής, και να μην οδηγήσει το αρμόδιο υπουργείο το σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης των πληγέντων βαμβακοκαλλιεργητών στο μηχανισμό των ΠΣΕΑ γιατί θα αποτελεί «κοροϊδία», είναι τα αιτήματα που διατυπώνει ο δήμαρχος Πλατέος κ. Φώτης Δημητριάδης, στο νέο έγγραφο που απέστειλε τη Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου στον πρόεδρο του ΕΛΓΑ κ. Θεόδωρο Σαρρή.

Το έγγραφο του δημάρχου Πλατέος, που κοινοποιήθηκε στη νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ κ. Αθανάσιο Καπρέλη, στους τέσσερις βουλευτές της Ημαθίας, στους νομάρχες της Κεντρικής Μακεδονίας και στους διευθυντές των διευθύνσεων Γεωργίας της Κεντρικής Μακεδονίας, συνοδεύεται από σχετικό πόρισμα που συνέταξε μετά από παραγγελία του δημάρχου Πλατέος ο καθηγητής εντομολογίας της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Δημήτριος Κωβαίος, το οποίο συμπερασματικά αναφέρει ότι «οι μεγάλες προσβολές από το πράσινο σκουλήκι που παρατηρήθηκαν σε καλλιέργειες βαμβακιού σε περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας το φετινό θέρος και οι οποίες παρά τη διενέργεια πολλών ψεκασμών δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά, οφείλονται στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες της φετινής χρονιάς σε σχέση με άλλες χρονιές και κυρίως στις μεγάλες βροχοπτώσεις του προηγούμενου χειμώνα».

Το νέο έγγραφο του δημάρχου Πλατέος προς τον πρόεδρο του ΕΛΓΑ, με θέμα «Μέτρα προστασίας του εισοδήματος των βαμβακοκαλλιεργητών – καταβολή αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ, για τη φετινή καταστροφή της παραγωγής βαμβακιού από το πράσινο σκουλήκι», έχει ως εξής:

«Κύριε Πρόεδρε, σε συνέχεια του με αριθ. πρωτ. 6996/09-08-2010 εγγράφου μας, αναφορικά με την ολοσχερή καταστροφή της φετινής παραγωγής βαμβακιού από το πράσινο σκουλήκι, που σημειώνεται στις βαμβακοφυτείες τόσο του Δήμου μας όσο και της ευρύτερης περιοχής, σας διαβιβάζουμε συνημμένα, για ενημέρωσή σας, το από 03-09-2010 έγγραφο πόρισμα του Καθηγητή Εντομολογίας της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ, κ. Δημήτρη Κωβαίου, για τα αίτια που συνετέλεσαν στη μεγάλη έξαρση των πληθυσμών του εντόμου. Όπως σημειώνει συμπερασματικά στο πόρισμα που συνέταξε μετά από δική μας πρόταση ο κ. Καθηγητής, «οι μεγάλες προσβολές από το πράσινο σκουλήκι που παρατηρήθηκαν σε καλλιέργειες βαμβακιού σε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας το φετινό θέρος και οι οποίες παρά τη διενέργεια πολλών ψεκασμών δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά, πιθανώς οφείλονται στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες της φετινής χρονιάς σε σχέση με άλλες χρονιές και κυρίως στις μεγάλες βροχοπτώσεις του προηγούμενου χειμώνα».

Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι οι παραγωγοί μεταχειρίστηκαν από την πρώτη στιγμή κάθε δυνατό μέσο για την καταπολέμηση του σκουληκιού, χρησιμοποιώντας όλα τα υπάρχοντα σκευάσματα εντομοκτόνων και παρά τους επανειλημμένους ψεκασμούς, που σε πολλές των περιπτώσεων ξεπέρασαν τους οκτώ και συνεχίζονται και σήμερα (για πρώτη φορά στα χρονικά της καλλιέργειας), δεν κατάφεραν να περιορίσουν την ζημία που ξεπερνά ήδη το 80% της αναμενόμενης παραγωγής και αγγίζει πλέον τα όρια της ολοκληρωτικής καταστροφής, δεδομένου ότι οι προσβολές συνεχίζονται μέχρι και σήμερα και στα τελευταία εναπομείναντα καρποφόρα μέρη του φυτού που δεν θα φθάσουν στην ωρίμανση και στη συγκομιδή, διότι η περιοχή μας, που είναι τμήμα του κάμπου των Γιαννιτσών, είναι η βορειότερη ζώνη καλλιέργειας του βαμβακιού και με τις υψηλές τιμές του πετρελαίου κίνησης δεν θα συμφέρει οικονομικά στους παραγωγούς να προβούν καν στη συγκομιδή της εναπομείνασας μικρής παραγωγής.

Η βαμβακοκαλλιέργεια αποτελεί τον κύριο κλάδο γεωργικής παραγωγής του Δήμου μας και καλύπτει το 75% της καλλιεργήσιμης γης. Η οικονομική ζημία που έχουν υποστεί οι βαμβακοπαραγωγοί τη φετινή χρονιά είναι πολύ μεγάλη. Αγγίζει, πραγματικά, τα όρια της επιβίωσης των ίδιων και των οικογενειών τους λόγω και των επιπλέον εξόδων που έχουν κάνει για την αγορά των πανάκριβων γεωργικών φαρμάκων, καθιστά εξαιρετικά αβέβαιο το μέλλον της καλλιέργειας, ενώ παράλληλα αναμένεται να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στο σύνολο της κοινωνίας και της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας, σε μια περίοδο μάλιστα εξαιρετικά δύσκολων οικονομικών συνθηκών.

Κύριε Πρόεδρε, επειδή το φετινό μεγάλο πρόβλημα της βαμβακοκαλλιέργειας από το πράσινο σκουλήκι δεν περιορίζεται μόνον στην περιοχή του Δήμου μας, αλλά αφορά το σύνολο σχεδόν των καλλιεργούμενων εκτάσεων βαμβακιού της χώρας και προκειμένου να μην οδηγηθούν σε οικονομικό αφανισμό δεκάδες χιλιάδες βαμβακοπαραγωγοί με τις οικογένειές τους, είναι αναγκαίο να λάβετε όλα εκείνα τα μέτρα που θα εξασφαλίσουν στοιχειωδώς το εισόδημα των βαμβακοπαραγωγών.

Ειδικότερα να καταβληθούν κατά το δυνατόν άμεσα από τον ΕΛΓΑ αποζημιώσεις σε όλους τους πληγέντες βαμβακοπαραγωγούς, κατ’ εξαίρεση του ισχύοντος Κανονισμού και λόγω μείωσης της παραγωγής, με βάση το ποσοστό ζημίας ενός εκάστου παραγωγού όπως θα διακριβωθεί αντικειμενικά από τις υπηρεσίες του ΕΛΓΑ και να χορηγηθεί κανονικά, ανεξαρτήτως του πλαφόν παραγωγής, η φετινή συνδεδεμένη ενίσχυση βαμβακιού σε όλους τους βαμβακοπαραγωγούς που οι καλλιέργειές τους αποδεδειγμένα επλήγησαν από το πράσινο σκουλήκι.

Τονίζουμε δε ότι τυχόν κάλυψη των αποζημιώσεων των βαμβακοπαραγωγών που επλήγησαν από το πράσινο σκουλήκι μέσω των ΠΣΕΑ, στην οποία κατά ορισμένες πληροφορίες προσανατολίζεται το αρμόδιο Υπουργείο, δεν αποτελεί λύση και θα θεωρηθεί πραγματικά ως «κοροϊδία» από τους ευρισκόμενους σε απελπιστική κατάσταση βαμβακοπαραγωγούς, δεδομένου ότι αφενός η διαδικασία αυτή απαιτεί πολύ χρόνο μέχρι να ολοκληρωθεί (οι παραγωγοί θα πρέπει να περιμένουν τρία χρόνια για να πάρουν τα χρήματα της αποζημίωσης) και αφετέρου το ύψος της χορηγούμενης αποζημίωσης μέσω των ΠΣΕΑ είναι ελάχιστο σε σχέση με το μέγεθος της πραγματικής ζημίας.

Γνωρίζοντας την ευαισθησία και την κατανόηση που δείχνετε στο μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν φέτος οι βαμβακοπαραγωγοί μας, είμαστε βέβαιοι ότι, παρά την δυσχερή οικονομική κατάσταση της χώρας μας και τις περιορισμένες δυνατότητες του κρατικού προϋπολογισμού, θα ενεργήσετε άμεσα σε συνεργασία με τα αρμόδια Υπουργεία για την καταβολή αποζημιώσεων στους πληγέντες βαμβακοπαραγωγούς.»

Το πόρισμα του καθηγητή εντομολογίας του ΑΠΘ κ. Δ. Κωβαίου

Το πόρισμα που συνέταξε ο καθηγητής εντομολογίας της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Δημήτριος Κωβαίος και απέστειλε στο δήμαρχο Πλατέος, αναφορικά με τα αίτια της φετινής πρωτοφανούς έξαρσης των πληθυσμών πράσινου σκουληκιού στη βαμβακοκαλλιέργεια, έχει ως εξής:

«Αξιότιμε κ. Δήμαρχε, σε απάντηση της επιστολής σας με ημερομηνία 10 Αυγούστου 2010, με την οποία ζητήσατε την άποψή μου σχετικά με τις πιθανές αιτίες των εξαιρετικά υψηλών πληθυσμών του εντόμου Helicoverpa armigera και αντίστοιχων μεγάλων προσβολών στις καλλιέργειες βαμβακιού που παρατηρήθηκαν στην περιοχή σας, σας κάνω γνωστά τα ακόλουθα στοιχεία. Το έντομο Helicoverpa armigera γνωστό με το κοινό όνομα πράσινο σκουλήκι απαντάται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδος όπου καλλιεργείται βαμβάκι. Κάθε χρόνο εμφανίζονται πληθυσμοί του εντόμου που κατά κανόνα αντιμετωπίζονται με επιτυχία με τη χρήση κατάλληλων εντομοκτόνων. Όμως, ορισμένες χρονιές, όπως τη φετινή (αλλά και στο παρελθόν όπως το 2003), οι πληθυσμοί είναι ιδιαίτερα μεγάλοι και παρά το γεγονός ότι γίνονται οι απαραίτητοι ψεκασμοί, δεν καθίσταται δυνατή η αντιμετώπιση του εντόμου με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη προσβολή και αντίστοιχη μείωση της παραγωγής βαμβακιού και του εισοδήματος των παραγωγών. Παράγοντες που θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνοι για την έξαρση των πληθυσμών του εντόμου την φετινή χρονιά, είναι η ανάπτυξη ανθεκτικών πληθυσμών του εντόμου στα χρησιμοποιούμενα εντομοκτόνα και συνεπώς η αδυναμία αποτελεσματικής αντιμετώπισής του, η θανάτωση φυσικών εχθρών εξ αιτίας της ευρείας χρήσης εντομοκτόνων με αποτέλεσμα την έλλειψη φυσικού περιορισμού των πληθυσμών και η επικράτηση ιδιαίτερων κλιματικών συνθηκών που ευνόησαν την ανάπτυξη μεγάλων πληθυσμών του εντόμου. Οι δύο από τους τρείς προαναφερθέντες παράγοντες (ανάπτυξη ανθεκτικών πληθυσμών και θανάτωση φυσικών εχθρών εξ αιτίας της αλόγιστης χρήσης εντομοκτόνων) δεν φαίνεται να είναι κρίσιμοι και δεν εξηγούν επαρκώς τις παρατηρούμενες εξάρσεις πληθυσμών, αφού εάν ήταν οι κρίσιμοι παράγοντες θα αναμένονταν σημαντικά προβλήματα και τις προηγούμενες χρονιές (από το 2003 μέχρι σήμερα), κάτι που δεν συνέβη. Συνεπώς φαίνεται ότι, η πιθανότερη αιτία για τις παρατηρούμενες εξάρσεις πληθυσμών του εντόμου την φετινή χρονιά είναι οι ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες που επικράτησαν στην περιοχή. Από την ανασκόπηση της σχετικής διεθνούς βιβλιογραφίας φαίνεται ότι, υπάρχει μία υψηλή συσχέτιση μεταξύ του ύψους των βροχοπτώσεων του προηγούμενου χειμώνα και των πληθυσμών που παρατηρούνται το επόμενο καλοκαίρι. Η επίδραση αυτή οφείλεται μεταξύ άλλων, στην ευνοϊκή επίδραση των βροχών στην ανάπτυξη άλλων φυτών που αποτελούν επίσης ξενιστές του εντόμου στο τέλος του χειμώνα και τις αρχές της άνοιξης, με αποτέλεσμα στη συνέχεια να υπάρχουν εξαιρετικά υψηλοί πληθυσμοί. Σύμφωνα με τους Maelzer and Zalucki (1999) που μελέτησαν για 7 χρόνια τους πληθυσμούς του εντόμου σε μεγάλες εκτάσεις στην Αυστραλία, υπάρχει μία υψηλή συσχέτιση μεταξύ ύψους των βροχοπτώσεων του προηγούμενου χειμώνα και της ανάπτυξης υψηλών πληθυσμών του εντόμου το επόμενο θέρος. Παραπλήσια αποτελέσματα βρέθηκαν επίσης στην Aυστραλία από τον Sequeira (2001), ο οποίος απέδωσε την θετική επίδραση των βροχοπτώσεων του χειμώνα στην ευνοϊκή τους επίδραση στην ανάπτυξη πολλών καλλιεργούμενων φυτών όπως μπιζελιών και σιτηρών που επίσης αποτελούν ξενιστές του εντόμου.

Με βάση τα ερευνητικά δεδομένα που αναφέρονται στις παραπάνω εργασίες, ζήτησα τα μετεωρολογικά δεδομένα της περιοχής από το 2002 και μέχρι σήμερα. Όπως φαίνεται στον επισυναπτόμενο πίνακα, τον προηγούμενο χειμώνα (2009-2010) το ύψος των βροχοπτώσεων ήταν πολλαπλάσιο από εκείνο που παρατηρήθηκε σε προηγούμενους χειμώνες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ανάλογες υψηλές βροχοπτώσεις παρατηρήθηκαν μόνο τον χειμώνα 2002-2003, όταν επίσης οι προσβολές από το έντομο στην περιοχή ήταν ιδιαίτερα μεγάλες. Φαίνεται λοιπόν ότι, με βάση τα μετεωρολογικά στοιχεία και σχετικά ερευνητικά δεδομένα που έχουν δημοσιευτεί σε μεγάλου κύρους διεθνή περιοδικά οι εξαιρετικά υψηλοί πληθυσμοί του εντόμου που παρατηρήθηκαν την φετινή χρονιά σε καλλιέργειες βαμβακιού σε πολλές περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας μπορεί να σχετίζονται με τις υψηλές βροχοπτώσεις του προηγούμενου χειμώνα που έχουν ευνοϊκή επίδραση στην ανάπτυξη άλλων φυτών ξενιστών εκτός του βαμβακιού νωρίς την άνοιξη, και που με την παρουσία τους ευνοούν την ανάπτυξη ιδιαίτερα υψηλών πληθυσμών του εντόμου. Η θερμοκρασία δεν παρουσίασε αξιόλογες διαφορές μεταξύ του φετινού έτους και των άλλων ετών (που δεν υπήρχε πρόβλημα από το έντομο) και συνεπώς φαίνεται ότι δεν αποτελεί τον κρίσιμο παράγοντα για την έξαρση του πληθυσμού του εντόμου.

Συμπερασματικά φαίνεται ότι, οι μεγάλες προσβολές από το πράσινο σκουλήκι που παρατηρήθηκαν σε καλλιέργειες βαμβακιού σε περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας το φετινό θέρος και οι οποίες παρά τη διενέργεια πολλών ψεκασμών δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά, πιθανώς οφείλονται στις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες της φετινής χρονιάς σε σχέση με άλλες χρονιές και κυρίως στις μεγάλες βροχοπτώσεις του προηγούμενου χειμώνα που σύμφωνα με δημοσιευμένα ερευνητικά δεδομένα σχετίζονται με την ανάπτυξη υψηλών πληθυσμών του εντόμου. Είναι βέβαια πιθανό ότι και άλλοι παράγοντες όπως η ανάπτυξη ανθεκτικών πληθυσμών εξ αιτίας της αλόγιστης χρήσης εντομοκτόνων και η θανάτωση φυσικών εχθρών να συνέβαλαν σε ένα βαθμό στην αδυναμία αποτελεσματικής αντιμετώπισης του εντόμου και στην πρόκληση μεγάλων ζημιών.

Με τιμή

Δημήτριος Κωβαίος

Καθηγητής».

Με αφορμή τις φετινές σοβαρές ζημιές στη βαμβακοκαλλιέργεια από το πράσινο σκουλήκι και προκειμένου να μην επαναληφθεί το πρόβλημα στο μέλλον, ο δήμαρχος Πλατέος σκοπεύει να κινηθεί περαιτέρω, με την ενεργοποίηση και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην κατεύθυνση της ενημέρωσης των βαμβακοπαραγωγών και της συστηματικής παρακολούθησης του πληθυσμού του εντόμου, μέσω της εγκατάστασης ενός εκτεταμένου δικτύου φερομονικών παγίδων στην περιοχή. Προς το σκοπό αυτό, ο δήμαρχος Πλατέος και υποψήφιος δήμαρχος του νέου διευρυμένου δήμου Αλεξάνδρειας, προτίθεται να εισηγηθεί την σύναψη ειδικής προγραμματικής σύμβασης (μνημονίου συνεργασίας) με τη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, με αντικείμενο την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος ενημέρωσης, εκπαίδευσης και συμβουλευτικής υποστήριξης των παραγωγών, καθώς και πρόληψης, εποπτείας, προειδοποίησης και παρακολούθησης των εντομολογικών εχθρών της καλλιέργειας του βαμβακιού, σε συνεργασία με τις νέες υπηρεσίες της διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης που θα δημιουργηθούν στην Περιφέρεια και στους νέους δήμους στο πλαίσιο του Προγράμματος «Καλλικράτης».