Πολλά ακούστηκαν τις τελευταίες ημέρες – με αφορμή την ήδη κυρωθείσα από την Βουλή συμφωνία με τη Γαλλία – για κάποιο… Σαχέλ. Είτε ο Μητσοτάκης, είτε ο Τσίπρας, είτε άλλοι, μια μικρή αναφορά στο Σαχέλ την έκαναν.
Τι είναι όμως αυτό το Σαχέλ και που ακριβώς βρίσκεται;
Το Σαχέλ στον χάρτη
Με τον όρο “Σαχέλ” προσδιορίζεται μια τεράστια περιοχή στα νότια της Σαχάρας, που ξεκινά από τον Ατλαντικό Ωκεανό και καταλήγει στην Ερυθρά Θάλασσα, απέναντι από τη Σαουδική Αραβία.
Αν θελήσουμε να τη βάλουμε στο μυαλό μας, θα πρέπει – χοντρικά – να φανταστούμε μια τεράστια λωρίδα αφρικανικής γης που βρίσκεται “κάτω” από τα κράτη που βρέχει η Μεσόγειος.
Η περιοχή έχει μήκος πάνω από 5 χιλιάδες χιλιόμετρα και πλάτος που διαφέρει αλλά μπορεί να φτάσει μέχρι τα χίλια. Το Σαχέλ είναι τμήματα της Σενεγάλης και της Μαυριτανίας (που βρέχονται από τον Ατλαντικό), του Μάλι, της Μπουρκίνα Φάσο, της Δημοκρατίας του Νίγηρα, της Νιγηρίας, του Τσάντ, και καταλήγει απ’ την αλλη μεριά της Αφρικής στο Σουδάν και στην Ερυθραία που βρέχονται απ’ την Ερυθρά Θάλασσα.
Μια περιοχή γεμάτη προβλήματα και τζιχαντιστές
Η περιοχή πάντα είχε προβλήματα, όμως τις τελευταίες δεκαετίες αυτά αυξήθηκαν λόγω της εμφάνισης τζιχαντιστών στην περιοχή. Οι οποίοι, σε συνδυασμό με τη δράση πολέμαρχων σε διάφορες περιοχές σπέρνουν τον τρόμο και τον θάνατο σε πολλές χώρες, μη αφήνοντας σε ησυχία πολίτες αλλά και στρατιωτικές δυνάμεις διαφόρων χωρών του Σαχέλ.
Ως χειρότερο σημείο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτό στο τριεθνές μεταξύ Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρα και Μάλι. Εκεί έχουν επέμβει διάφορες χώρες για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, μεταξύ αυτών και η Γαλλία (μέσω της Επιχείρησης Barkhane). Επιχειρούν όμως και άλλες χώρες, όπως το Τσάντ.
Για να γίνει πλήρως αντιληπτό το χάος που επικρατεί σε πολλές χώρες του Σαχέλ θα πρέπει να αναφερθεί το παράδειγμα του Τσάντ: η χώρα είχε στείλει στρατό στην περιοχή του τριεθνούς που προαναφέρθηκε, όμως πρόσφατα αποφάσισε να μειώσει στο μισό τη δύναμή του (που συμμετέχει σε μια πολυεθνική δύναμη) επειδή έχει να αντιμετωπίσει τις δικές του εσωτερικές διαμάχες μετά το θάνατο του προέδρου του, τις επιδρομές των τζιχαντιστών της Μπόκο Χαράμ αλλά και ανταρτών από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (στα νότιά του) και διαφόρων πολέμαρχων από τη Λιβύη (στα βόρειά του).
Οι Γάλλοι και η Ευρώπη στο Σαχέλ
Οι Γάλλοι έχουν αποφασίσει εδώ και καιρό να μειώσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή, μια περιοχή στην οποία κάποτε είχαν άπειρες αποικίες. Θέλουν να τελειώνουν με την Επιχείρηση Barkhane και σταδιακά αποσύρονται. Ενεργό ρόλο στην περιοχή έχει αρχίσει να αναλαμβάνει η Ευρωπαϊκή Δύναμη Takuba, στην οποία συμμετέχουν μερικές εκατοντάδες στρατιώτες ειδικών δυνάμεων από τη Γαλλία, στην Εσθονία, την Τσεχία, τη Σουηδία και την Ιταλία. Η Ρουμανία επίσης έχει δηλώσει ότι θέλει να συμμετάσχει.
Η δύναμη αυτή αναμένεται μέσα στους επόμενους μήνες να λειτουργήσει υποστηρικτικά προς τις δυνάμεις του G5 του Σαχέλ (Μπουρκίνα Φάσο, Τσάντ, Μάλι, Δημοκρατία του Νίγηρα, Μαυριτανία), που πολεμούν στην περιοχή τζιχαντιστές.
Βασικός σκοπός των Ευρωπαίων είναι ένας: μετά την κατάρρευση του Καντάφι, η Λιβύη λειτουργεί ως ένας διάδρομος προσφύγων προς την Ευρώπη (έστω και προβληματικός διάδρομος για όσους θέλουν να τον διασχίσουν – και είναι πάρα πολλοί αυτοί που θέλουν να ξεφύγουν από μια περιοχή με πολέμους και σφαγές από τους τζιχαντιστές). Οι Ευρωπαίοι θέλουν λοιπόν να διασφαλίσουν ότι τα πράγματα θα ηρεμήσουν κάπως στο Σαχέλ (και ο κόσμος θα μείνει στις περιοχές του) αλλά και να “κλείσουν” τις διόδους προς τη Μεσόγειο.
Η Τουρκία στο Σαχέλ
Με κύριο μοχλό τη θρησκεία η Τουρκία έχει καταφέρει να χώσει τη μούρη της και στο Σαχέλ. Γενικότερα, οι Τούρκοι έχουν πέσει με τα μούτρα στην Αφρική, χτίζοντας μουσουλμανικά τεμένη, νοσοκομεία, στέλνοντας οικονομική “βοήθεια” (με το αζημίωτο, φυσικά) και κάνοντας μπίζνες από το 2005 – έτος που το είχαν χαρακτηρίσει ως “έτος της Αφρικής”.
Η Τουρκία και η δράση της έχουν ενοχλήσει πολύ κόσμο, μεταξύ αυτών και τις μοναρχίες και ορισμένους εμίρηδες στην Αραβική χερσόνησο. Εν τω μεταξύ, ο ρόλος της Τουρκίας δεν είναι και τόσο … αθώος στην περιοχή του Σαχέλ, αφού από την ανάμειξή της και μετά διάφορες ομάδες – μεταξύ αυτών και τζιχαντιστές – έχουν εντείνει τη δράση τους. Και κάποιοι αυτά τα δυο τα συνδέουν άμεσα. Άλλωστε το μπλέξιμο της Τουρκίας με ακραίους ισλαμιστές στη Συρία και στο Ιράκ είναι γνωστό σε όλη τη διεθνή κοινότητα.
Η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνία με τον Νίγηρα ενώ έχει ισχυρή παρουσία στο λεγόμενο “Κέρας της Αφρικής” (στη Σομαλία κυρίως). Η μεγαλύτερη στρατιωτική εγκατάσταση εκτός Τουρκίας βρίσκεται στο Μογκαντίσιου, ενώ είναι γνωστή η αντιπαράθεση του Ερντογάν με τη Γαλλία για τον ρόλο του πρώτου και της χώρας του στο Σαχέλ. Οι Γάλλοι έχουν κατηγορήσει για διάφορα τους Τούρκους ενώ ο Ερντογάν έχει πει ευθέως τον Μακρόν “νεοαποικιοκράτη”.
Το άνοιγμα πρεσβειών σε διάφορες χώρες είναι κίνηση στο πλαίσιο της γενικότερης άσκησης πολιτικής των Τούρκων, που περνά (αρχικά) μέσα από εμπορικές συμφωνίες και θρησκευτικής φύσης παρεμβάσεις. Επίσης ο ρόλος της Τουρκίας είναι και … εκπαιδευτικός! Για παράδειγμα, έχει υπογράψει συμφωνία με το Μάλι, ώστε να αναλάβει τη διαχείριση θρησκευτικών σχολείων που μέχρι εκείνη τη στιγμή τα διαχειρίζονταν γκιουλενιστές (ναι, έχουν φτάσει και μέχρι εκεί!).
Αρχικός σκοπός των Τούρκων; Να αποκτήσουν καλή φήμη και τη στήριξη των ταλαιπωρημένων λαών της περιοχής. Το μετά κανείς δεν το ξέρει, όλοι το υποπτεύονται, κανείς δεν το ομολογεί…