Σαν σήμερα πριν από 88 χρόνια μπήκε η φωτιά
(στην αρμένικη συνοικία) που κατέκαψε τη Σμύρνη. Μια φωτιά που αποτυπώθηκε από το φωτογραφικό φακό και σήμανε το τέλος της ελληνικής περιπετειώδους παρουσίας στην απέναντι ακτή του Αιγαίου που ξεκίνησε σχεδόν 3.000 χρόνια πριν.Το τέλος όμως είχε ξεκινήσει νωρίτερα, τη στιγμή που οι Έλληνες πολιτικοί & στρατηγοί αποφάσισαν να προχωρήσουν στην ενδοχώρα και να μην παραμείνουν περιορισμένοι στην περιοχή που το άρθρο 66 της Συνθήκης των Σεβρών λεπτομερώς καθόριζε (εν αναμονή ενός δημοψηφίσματος το 1925 που ποτέ δεν έγινε, σύμφωνα με το άρθρο 83 της ίδιας συνθήκης).
Λάθη τραγικά, τα οποία πληρώσαμε τότε με χιλιάδες νεκρούς, ένα και μισό εκατομμύριο πρόσφυγες και “την πατρίδα” (που έλεγε ο προπάπους και ο παππούς μου) να μετατρέπεται σε χρόνο μηδέν σε “ξένα”…
Από το βιβλίο “Ματωμένα χώματα” της Διδούς Σωτηρίου
Όλοι στη μαούνα γινήκαμε τώρα μιά παρέα. Βγάλαμε ό,τι φαγώσιμο είχαμε, παστά,
αυγά, κονσέρβες. Αρχίσαμε τα τραταμέντα και τις τσιρεμόνιες.
Ξάφνου, μέσα στη γενική χαρά, ακούστηκε μια φωνή κι ύστερα πολλές μαζί:
-Φωτιά!
-Φωτιά!
-Βάλαν φωτιά στη Σμύρνη! Πεταχτήκαμε ορθοί. Κοκκινόμαυρες φλόγες τινάζονταν στον ουρανό, χοροπηδηχτές.
-Είναι κατά την Αρμενογειτονιά.
-Κατά κει φαίνεται νά ‘ναι.
-Πάλι οι Αρμεναίοι θα τα πλερώσουνε!
-Αποκλείεται να κάψουνε ολόκληρη τη Σμύρνη.
Ποιό συμφέρον έχουνε; Αφού έγινε πια δική τους…
Ποιο συμφέρον είχαμε μεις που καίγαμε τα τουρκοχώρια στην υποχώρηση;
Η φωτιά απλωνόταν παντού.
Ντουμάνιασε ο ουρανός. Μαύρα σύγνεφα ανηφορίζανε και μπερδευότανε το ‘να με τ’ άλλο. Κόσμος, εκατοντάδες χιλιάδες κόσμος, τρελός από φόβο, αρχίνησε νά τρέχει απ’ όλα τα στενοσόκακα και τούς βερχανέδες και να ξεχύνεται στην παραλία σαν μαύρο ποτάμι.