Η πρόθεση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Ντόναλντ Τραμπ1, για την απόσυρση της χώρας του από την συνθήκη για την ”απόσυρση και μη περαιτέρω ανάπτυξη πυραύλων μέσου βεληνεκούς ικανών να φέρουν πυρηνικές κεφαλές (ΙΝF- Intermediate – Range Nuclear Forces Treaty), συνθήκη μίας ουσιώδους “απο-πυρηνικοποίησης” που σχετίζεται με την καταστροφή πυρηνικών όπλων μέσου βεληνεκούς και κλίμακας, που υπογράφηκε το 19872 από τον τότε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ρόναλντ Ρίγκαν και τον Γενικό Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), Μιχαήλ Γκορμπατσόφ σε μία περίοδο μίας περισσότερο “λελογισμένης” ύφεσης στο μεταπολεμικό ανταγωνισμό των δύο χωρών-δυνάμεων, έχει προκαλέσει την αντίδραση της Ρωσικής Ομοσπονδίας (και όχι μόνο),
ως άμεσο συμβαλλόμενο μέρος, καθόσον η συγκεκριμένη επιλογή δύναται να προσλάβει “στρατηγικά” χαρακτηριστικά, οδηγώντας, αφενός μεν στην περαιτέρω αύξηση των στρατιωτικών δαπανώ με αιχμή του δόρατος τον εκσυγχρονισμό του πυρηνικού οπλοστασίου και την εκ νέου ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, αφετέρου δε στην δυνητικά εμπρόθετη άσκηση πυρηνικής δύναμης-δυναμικής και ισχύος πάνω στον άξονα της οριακής “απειλής” όσο και της συγκεκριμένης στόχευσης, εκεί όπου σημαίνον ρόλο δύνανται να διαδραματίσουν, διαμέσου του στρατηγικού-στρατιωτικού επαναπροσδιορισμού και επανεπινόησης των πυρηνικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς3, τα πλήγματα “χειρουργικής ακρίβειας”.
Σε αυτή την περίπτωση, η κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση επανεγγράφει τις Ηνωμένες Πολιτείες στο πλαίσιο του πυρηνικά “εφικτού”, σημασιοδοτεί προσίδιες μεταβάσεις ή την ανά-κληση της “πυρηνικότητας” και της ανάπτυξης πυρηνικών όπλων ως “εργαλεία” ασφάλειας-διασφάλισης (‘καθεστώς ασφαλειοποίησης’) και αποτροπής, διευρύνοντας τις γεωγραφικές “ζώνες” επιτέλεσης του γεω-πολιτικού και ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού:
είναι δε χαρακτηριστικό πως ο πρόεδρος Τραμπ ανέφερε και την περίπτωση της Κίνας4, η οποία, κατά τον ίδιο, αναπτύσσει σταθερά πυρηνική τεχνολογία, προβαίνοντας σε μία ιδιαίτερη όσο και “φορτισμένη” ανά-κληση του νέου δόγματος εθνικής ασφαλείας της χώρας, το οποίο περιλαμβάνει στρατηγικά πλέον και όχι ως ανερχόμενη δύναμη, την Κίνα ως μείζων γεω-πολιτικό, γεω-στρατηγικό και οικονομικό ‘παίκτη’, την Κίνα που δεν δια-κρατεί μόνο αξιώσεις μίας περιφερειακής κυριαρχίας εντός του ευρύτερου τόξου της Νότιας και Ανατολικής Ασίας, αλλά δρα και στο διεθνές ισοζύγιο δυνάμεων, συγκροτώντας όρους μίας ‘διεθνοποίησης’ της όλης παρουσίας και κίνησης της, συναρθρώνοντας το οικονομικό με το στρατηγικό, το γεω-πολιτικό με το πολιτισμικό.5
Μεταξύ διακηρυκτικής πρόθεσης και αναφοράς της, ενώπιον και της σχετικής και σχεσιακής πυρηνικής ισορροπίας που εξασφάλιζε και εξασφαλίζει η συνθήκη ΙΝF, η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ προσιδιάζει σε μορφές μίας επάλληλης και στρατηγικού τύπου ανα-κατασκευής της Βορειοατλαντικής συμμαχίας υπό το διακύβευμα της σφράγισης “ζωτικού χώρου” για τους άμεσους ανταγωνιστές του, στην Ευρώπη και αλλού, “ενσαρκώνει” το υπόδειγμα της αμφισβήτησης διεθνών συμμαχιών και συνθηκών (βλέπε την συνθήκη για μία παγκόσμια περιβαλλοντική προστασία που υπογράφηκε στο Παρίσι το 2016), αναδεικνύοντας, όχι απλά την ένταση της επιθυμητής μεταβολής της διεθνούς “αρχιτεκτονικής” ασφαλείας που εδράζεται και πάνω σε συγκεκριμένες συνθήκες, αλλά και την δυνατότητα σύμπτυξης στρατηγικών συμμαχιών-μετώπων που θα αποτελούνται από έναν αριθμό χωρών που θα δρουν καίρια, νοηματοδοτώντας τα χαρακτηριστικά μίας, κατά Alain Badiou, «ζωνοποίησης»6 (“zonage”), η οποία και με ενάργεια ανασύρεται στην επιφάνεια στην περίπτωση της δυνητικής απόσυρσης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής από την συνθήκη για την μη ανάπτυξη πυρηνικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς:
από την Ευρώπη έως την Ασία, από το «σύμπλοκο»7 (Ιωάννης Μάζης) της ασταθούς Ευρώπης έως την πυρηνική Ασία, διαμορφώνονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για την άσκηση ανταγωνισμών που εναλλάσσουν το περιφερειακό στοιχείο με την “τεκτονική κίνηση” μείζονων γεω-πολιτικών δυνάμεων, αναπαράγουν εκφάνσεις αναζήτησης του “τρωτού”, στρατηγικά, σημείου, ενέχουν το πυρηνικό και την πυρηνική διάσταση ωσάν εγκάρσια δικλείδα που διαμεσολαβεί την ευρύτητα και το βάρος των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, εκεί όπου η στρατηγική ανάπτυξης του ΝΑΤΟ προς το θεωρούμενο, Ανατολικά, ως “μαλακό υπογάστριο” της Ρωσικής Ομοσπονδίας, απαντάται με την “άτυπη” και μη ανακήρυξη ή συμπερίληψη της Συρίας, λαμβάνοντας υπόψιν και τις τελευταίες εξελίξεις στα πεδία των μαχών, σε Ρωσικό στρατηγικό “πέρασμα” προς την περιοχή της Μέσης Ανατολής, “πέρασμα” δυνάμενο να κλείσει ή να αποκλείσει τις πιθανές πολεμικές διόδους του Ισραήλ προς το Ιράν.
Η συστηματοποιημένη “καταγγελία” από πλευράς ΗΠΑ της συνθήκης ΙΝF, παράλληλα με την άσκηση πιέσεων στην Κίνα που σε αυτό το πλέγμα, συνυφαίνονται με την επιβολή δασμών στην εισαγωγή συγκεκριμένων Κινεζικών προϊόντων στις ΗΠΑ, οικειοποιείται τις όψεις μίας διεύρυνσης της δια-πάλης στο Ευρωπαϊκό έδαφος, υπό το πρίσμα του γεω-πολιτικού “πράττειν” της μεταφοράς πυρηνικών κεφαλών μεσαίας κλίμακας και της δυνατότητας άμεσης στρατηγικής εμπλόκισης η οποία και δια-περνάται από την έκταση μίας ιδιότυπης ‘στρατηγικοποίησης’ με μέτωπο την επέκταση του ΝΑΤΟ8 προς την περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλκανικής (βλέπε την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας), καθώς και από το Ρωσικό επίδικο της αύξησης της γεω-πολιτικής σημαντικότητας της Τουρκίας όσο και της δια-κράτησης μίας στρατηγικής που εκφέρει ως προμετωπίδα την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσίας9 (με την επιδίωξη “ακύρωσης” του στρατηγικού ρόλου της Ουκρανίας10 στο νέο διεθνές περιβάλλον), όπως και την αξιωματική της ανα-θέσμιση με μέτωπο τις νέες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
Οι πυρηνικοί εξοπλισμοί, οι καταγγελίες και η κατασκευή σύγχρονων οπλικών συστημάτων μετρικής τεχνολογικής ακρίβειας, επανέρχονται στο διεθνές διπλωματικό ‘παίγνιο’, στην περιεχομενικότητα μίας ‘κοσμο-πολιτικής’ και ενός εντεινόμενου γεω-πολιτικού και ιμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, «σ’ ένα υπό διαρκή εξέλιξη περιβάλλον ασφάλειας»11, για να παραπέμψουμε στην Μαίρη Μπόση, με την πρόθεση καταγγελία της συμφωνίας, αυτού του κάποτε σημαίνοντος ‘λίθου’ στην ισορροπία δυνάμεων, να καθίσταται όχι πρελούδιο μεταβολής, αλλά διαρκή διαπραγμάτευση πολιτικής, διπλωματικής πολιτικής και στρατηγικής θέσης., ‘εδαφοποίηση’ του Τραμπικού μονομερούς, εμπρόθετου ‘οριζοντικοποιημένου’ και θεσμοποιημένου παρεμβατισμού.
Σε ένα διεθνές γίγνεσθαι όπου οι σύνθετες γεω-πολιτικές στρατηγικές δοκιμάζονται οι ίδιες και δοκιμάζουν ισορροπίες, η ερμηνεία της συνθήκης INF από πλευράς ΗΠΑ και η πρόσληψη της ως ‘ξεπερασμένης’ από τα γεγονότα12 και τις εξελίξεις, φανερώνει την ‘φορτισμένη’ εκ-δίπλωση μίας διεθνούς πολιτικής αναθεωρητικών διαστάσεων, τείνοντας προς μία επι-γενόμενη και διεθνή-διεθνική ‘ανα-θεμελίωση’ που νοηματοδοτείται και προληπτικά.
Παραπομπές:
1 Με την συγκεκριμένη πρόθεση του προέδρου Τραμπ , πρόθεση μίας συστηματοποιημένης υπέρβασης του ‘παλαιού’ βαριδίου και ‘εμποδίου’ στην περαιτέρω ανάπτυξη σύγχρονων οπλικών συστημάτων, δηλοί την πολιτική του συμφωνία το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα της χώρας, ηγετικές μερίδες του αστικού άρχοντος μπλοκ εξουσίας, η πολιτική ελίτ της χώρας, το «Βορειοαμερικανικό κατεστημένο», όπως τονίζει σε δημοσιευθέν άρθρο του ο Ερρίκος Φινάλης, εμμέσως προσδιορίζοντας την ‘αντι-Ρωσική κουλτούρα’ δράσης που διαπερνά μείζονα τμήματα αυτού που ορίζει ως «Βορειοαμερικανικό» establishment. Η όλη κίνηση, δύναται να αναδειχθεί και να αναδείξει την γεω-στρατηγική συγχρονία της, βαθυ-δομικά σημασιοδοτώντας τις διαστάσεις και τις έννοιες που προσλαμβάνει η θεωρία του ιστορικού-γεωγραφικού καταμερισμού (θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και του κοινωνικού-ιστορικού του Κορνήλιου Καστοριάδη) του Robert Kaplan. Βλέπε σχετικά, Φινάλης Ερρίκος, ‘Πύραυλοι από Ουάσιγκτον’, Εφημερίδα ‘Δρόμος της Αριστεράς’, 30/10/2018, https://www.e-dromos.gr/pyravloi-apo-ouasigkton/.
2 Βλέπε σχετικά, Φινάλης Ερρίκος, ‘Πύραυλοι από Ουάσιγκτον…ό.π.
3Το διεθνές γίγνεσθαι φέρει ‘μείγματα’ ενός γεω-πολιτικού ‘ρεαλισμού’ και μίας συστημικής τάσης προς την ανισορροπία, την συμπύκνωση και την δια-σπορά γεω-πολιτικών υπο-συνόλων σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, τον κεντρο-μόλο πολυ-πολισμό με τους όρους εγκαθίδρυσης μίας νέας Ψυχροπολεμικής ‘τάξης’, τις συν-δηλώσεις του τεχνολογικού, χρονίζοντος ‘θριάμβου’, με τα πραγμολογικά χαρακτηριστικά μίας ‘θεσμίζουσας’ εντροπίας (Συρία/Παλαιστίνη).
4 Η Κίνα», προσθέτει η Μαίρη Μπόση, «επιχειρεί να αρθρώσει ουσιαστικό λόγο στο νέο περιβάλλον». Βλέπε σχετικά, Μπόση Μαίρη, ‘Ζητήματα Ασφάλειας στη Νέα Τάξη Πραγμάτων’, Πρόλογος: Πανούσης Γιάννης, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 1999, σελ. 335.
5 Είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές και οι αποκρίσεις της Κίνας, της ‘αυτοκρατορικής’ Κίνας προς χώρες (και Ελλάδα) που φέρουν ίχνη και αποτυπώσεις ‘αρχαίων πολιτισμών’, αναπαριστώντας λειτουργίες ‘μήτρας’: από τον Κινεζικό όπως και από τους άλλους ‘αρχαίους πολιτισμούς’, εξέβαλλε η ‘Αυγή’ του ‘βιό-κοσμου’, ‘κοσμο-συστήματα’ (Max Weber), δόμησης και οργάνωσης της κοινωνικής ολότητας.
6 Αναφέρεται στο: Μιχαήλ Σάββας, ‘Η Φρίκη μιας Παρωδίας. Τρεις Ομιλίες για τη Χρυσή Αυγή’, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα, 2013, σελ.
7 Βλέπε σχετικά, Μάζης Ιωάννης, ‘Η γεω-πολιτική των Ρωσο-Αμερικανικών ενεργειακών ανταγωνισμών’, Περιοδικό ‘Foreign Affairs’, Eλληνική Έκδοση, 17/12/2017, http://www.foreignaffairs.gr/articles/71562/ioannis-th-mazis/i-geopolitiki-ton-roso-amerikanikon-energeiakon-antagonismon.
8 «Γενικότερα, παρατηρούμε ότι η ΝΑΤΟϊκή εξάπλωση στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη περιέλαβε, σε μια διάρκεια οκτώ ετών περίπου, (Μάρτιο του 1999 – Ιούνιο του 2017), δεκατρία νέα κράτη-μέλη στους κόλπους του Οργανισμού αποκλείοντας τεράστια τμήματα ζωτικού ενδιαφέροντος για την οικονομία της Ρωσίας από την επιρροή της Μόσχας». Βλέπε σχετικά, Μάζης Ιωάννης, ‘Η γεω-πολιτική των Ρωσο-Αμερικανικών ενεργειακών ανταγωνισμών…ό.π.
9 Η Ρωσική γεω-στρατηγική απόκριση στην σύνολη επέκταση του ΝΑΤΟ προς χώρες και περιοχές του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, καθίσταται στρατηγικά συγκεκριμένη, φέρει τη ‘μεθοδολογία’ της σύζευξης διπλωματικής-γεω-πολιτικής ισχύος με την χωρική προσφυγή σε μορφές στρατιωτικής (νεο-ιμπεριαλιστικής) βίας, εγκολπώνοντας το Συριακό μέτωπο και παρεμβαίνοντας σε μία περιοχή όπου διακρίνονται για την παραδοσιακή τους παρουσία οι Ηνωμένες Πολιτείες εντός και διαμέσου των πλεγμάτων (‘matrix’) παρουσίας στην Ουκρανία, (Κριμαία), σύναψης διμερών συμφωνιών με Ευρωπαϊκές χώρες, υπό τους όρους της ενεργειακής επι-κάλυψης, της σταθερότητας των εμπορικών σχέσεων παρά την ανακήρυξη-διατήρηση του εμπάργκο, και, στο τελευταίο και όχι έσχατο, στη διαρκή υπενθύμιση του ευρωπαϊκού της βάρους ιστορικά και δι-ιστορικά.
10 Η Ουκρανία, και μετά τις εξελίξεις του 2014, δύναται να διαμεσολαβήσει τις λειτουργίες ενός περιφερειακού ‘υπερ-τόπου’, εγγράφοντας στο εσωτερικό της αντίρροπες δυναμικές ασφαλείας με την Ρωσία να απο-κόπτεται από αυτό που εκφέρεται ως ιστορική προέκταση και περιοχή ενσωμάτωσης της έννοιας του ζωτικού συμφέροντος. Η προσάρτηση της Κριμαίας δύναται να ιδωθεί και υπό το πρίσμα μίας ευρύτερης αναζήτησης στρατηγικών ‘αντίβαρων’, κίνηση που περιλαμβάνει και την στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία.
11 Βλέπε σχετικά, Μπόση Μαίρη, ‘Ζητήματα Ασφάλειας στη Νέα Τάξη Πραγμάτων…ό.π., σελ. 351.
12 Συγκεκριμένα ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμ επισημαίνει πως η Ρωσική Ομοσπονδία έχει παραβιάσει προ πολλού τους όρους της πυρηνικής συμφωνίας του 1987.
Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος σπουδών στην Πολιτική Ανάλυση από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και κάτοχος πτυχίου Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέρονται σχετίζονται με την θεωρία πολιτικών κομμάτων, στην Ανάλυση Πολιτικού Λόγου και με το συνδικαλιστικό κίνημα. Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης και του Δικτύου Ανάλυσης Πολιτικού Λόγου.
Άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε συλλογικούς τόμους και σε επιστημονικά περιοδικά.